top of page

Σύνδρομα επιληψίας Lennox-Gastaut & Dravet
Γκατζώνης Στέργιος - Στυλιανός MD, Phd - Νευρολόγος

Σύνδρομα επιληψίας Lennox-Gastaut & Dravet, Γκατζώνης Στέργιος - Στυλιανός MD, Phd - Νευρολόγος, Ειδικός στις άνοιες, ΜΥΑΣΘΕΝΕΙΑ GRAVIS, Ημικρανία, Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κεφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια

Τα σύνδρομα Lennox-Gastaut (LGS) και Dravet είναι δύο σοβαρές και σπάνιες μορφές επιληψίας της παιδικής ηλικίας, που χαρακτηρίζονται από πολλαπλούς τύπους επιληπτικών κρίσεων, αντοχή στη φαρμακευτική αγωγή και γνωστικές/αναπτυξιακές δυσκολίες.

Και τα δύο σύνδρομα προκαλούν σοβαρές επιληπτικές κρίσεις με αντοχή στα φάρμακα.

Συνοδεύονται από αναπτυξιακή καθυστέρηση και μακροχρόνιες επιπτώσεις στη γνωστική και κινητική λειτουργία.

Απαιτούν διεπιστημονική προσέγγιση και προσαρμοσμένες θεραπείες για την αντιμετώπιση των κρίσεων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Σύνδρομο Lennox-Gastaut (LGS)

Πρόκειται για ένα σπάνιο τύπο αναπτυξιακής και επιληπτικής εγκεφαλοπάθειας που συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 3 και 5 ετών, αν και μπορεί να διαγνωστεί και σε μεγαλύτερη ή μικρότερη ηλικία.
Αντιπροσωπεύει περίπου το 1-4% όλων των περιπτώσεων παιδικής επιληψίας.
Ο επιπολασμός του Συνδρόμου Lennox-Gastaut (LGS), δηλαδή η συχνότητά του στον πληθυσμό, είναι χαμηλός, καθώς πρόκειται για μια σπάνια, σοβαρή μορφή επιληψίας της παιδικής ηλικίας.
  • Γενικός επιπολασμός: ~0,1–0.28 ανά 1.000 άτομα (~1:3.500 - 1:10.000).
  • Νέες διαγνώσεις LGS: Περίπου 2 ανά 100.000 παιδιά ετησίως.
  • Φύλο: Ελαφρώς συχνότερο στα αγόρια (αναλογία περίπου 1,5:1).
  • Ευρώπη: ~1 ανά 50.000 γεννήσεις οδηγεί σε LGS.

Κλινικά Χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Lennox-Gastaut (LGS)

Χαρακτηρίζεται από διάφορους τύπους επιληπτικών κρίσεων, όπως τονικοκλονικές, ατονικές, άτυπες απουσίες και μυοκλονικές κρίσεις οι οποίες είναι συχνά ανθεκτικές στη φαρμακευτική αγωγή.
Συχνά συνδέεται με νευροαναπτυξιακή καθυστέρηση και παθολογικά ευρήματα στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα.
1. Τύποι επιληπτικών κρίσεων
  • Τονικές κρίσεις, κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου που προκαλούν σύσπαση του σώματος.
  • Ατονικές κρίσεις με ξαφνική απώλεια μυϊκού τόνου και πτώσεις.
  • Απλές κρίσεις απουσίας με μειωμένη συνείδηση, χωρίς πλήρη ακινησία.
  • Γενικευμένες τονικοκλονικές κρίσεις.
  • Μυοκλονικές και εστιακές κρίσεις σε αρκετές περιπτώσεις.
Το ποσοστό πτώσεων και τραυματισμών είναι υψηλό λόγω των ατονικών κρίσεων.
2. Ηλεκτροεγκεφαλογραφικά χαρακτηριστικά
  • Αργό spike-and-wave pattern: <2.5 Hz, με γενικευμένη συμμετρία.
  • Παρατεταμένες απορρυθμίσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου.
  • Ενδείξεις διάχυτης δυσλειτουργίας του εγκεφαλικού φλοιού, ηλεκτροεγκεφαλογραφικές αλλοιώσεις.
3. Γνωσιακά & νευροαναπτυξιακά χαρακτηριστικά                     
  • Νοητική καθυστέρηση που είτε προϋπάρχει, είτε εμφανίζεται μετά την έναρξη των κρίσεων.
  • Σχολική δυσκολία, καθυστέρηση λόγου, κινητική αδεξιότητα.
  • Συχνά ψυχιατρικά χαρακτηριστικά όπως ΔΕΠΥ, διαταραχές διάθεσης, αυτιστικά στοιχεία.

Επιβαρυντικοί Παράγοντες του Συνδρόμου Lennox-Gastaut (LGS)

Ορισμένα υποκείμενα αίτια αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης LGS, όπως:

  • Νεογνική εγκεφαλοπάθεια (π.χ. υποξία-ισχαιμία).

  • Συγγενείς ανωμαλίες εγκεφάλου.

  • Νευροεκφυλιστικές/μεταβολικές παθήσεις.

  • Σύνδρομα με γνωστή γενετική βάση (π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση, συστηματική σκληροδερμία, CHD2 μεταλλάξεις, Autosomal dominant epilepsy).

Αιτιολογία - Παθογένεια του Συνδρόμου Lennox-Gastaut (LGS)

  • Δευτερογενές (συμπτωματικό) LGS – ~75% των περιπτώσεων:

    • Υποξία - ισχαιμία περιγεννητικά (π.χ. εγκεφαλοπάθεια από ανοξία).

    • Συγγενείς ανωμαλίες εγκεφάλου (π.χ. λισεγκεφαλία).

    • Νευρομεταβολικά νοσήματα.

    • Νευροδερματώσεις (π.χ. συστηματική σκληροδερμία).

    • Λοιμώξεις του ΚΝΣ (μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα).

  • Ιδιοπαθές / Γενετικό LGS – ~25%:

    • Χωρίς σαφή δομική ή μεταβολική αιτία.

    • Σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν εντοπιστεί μεταλλάξεις σε γονίδια όπως CHD2, SCN2A, GABRB3, αλλά η γενετική βάση είναι ετερογενής.

Ποια είναι η Θεραπευτική Αντιμετώπιση του Συνδρόμου Lennox-Gastaut (LGS)

Η θεραπεία του Συνδρόμου Lennox-Gastaut (LGS) αποτελεί ένα από τα πιο σύνθετα θεραπευτικά πεδία στην επιληπτολογία, εξαιτίας της πολυμορφίας κρίσεων, της αντοχής στα φάρμακα και της συνοδής γνωσιακής επιδείνωσης.

Φαρμακευτική Θεραπεία

Η φαρμακευτική αγωγή συνιστά την πρώτη γραμμή παρέμβασης, συνήθως με φαρμακευτικό συνδυασμό. Κανένα φάρμακο δεν είναι πλήρως αποτελεσματικό από μόνο του και η επιλογή γίνεται ανάλογα με τον τύπο των κρίσεων και την ανεκτικότητα.

Κύρια Αντιεπιληπτικά Φάρμακα 1ης επιλογής:

  • Βαλπροϊκό νάτριο         

  • Λαμοτριγίνη

  • Κλομπαζάμη

  • Ρουφιναμίδη

  • Τοπιραμάτη

Κετογονική Δίαιτα

Υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, χαμηλών υδατανθράκων, μέτριας πρωτεΐνης.

Τεκμηριωμένη μείωση κρίσεων σε ~50% των παιδιών με LGS.

Επιπλοκές: υπογλυκαιμία, δυσκοιλιότητα, νεφρολιθίαση.

Προτιμάται σε παιδιά με ανθεκτικές κρίσεις όπου η φαρμακοθεραπεία έχει αποτύχει.

Νεότερες Συμπληρωματικές και Υποστηρικτικές Θεραπείες

  • Κανναβιδιόλη (CBD - Epidiolex). Εγκεκριμένο (FDA/EMA) δείχνει σημαντική μείωση των ατονικών κρίσεων.

  • Λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ειδική αγωγή λόγω της νευροαναπτυξιακής έκπτωσης.

  • Ψυχολογική υποστήριξη παιδιού και οικογένειας.

  • Κοινωνική μέριμνα & εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πλάνο.

Χειρουργικές και Νευροδιεγερτικές Μέθοδοι

  • Vagus Nerve Stimulation (VNS). Διέγερση του Πνευμονογαστρικού Νεύρου με εμφυτεύσιμη συσκευή σε ανθεκτικές επιληψίες (όπως στο Σύνδρομο Lennox-Gastaut, Dravet & εστιακή επιληψία). Ο θεραπευτικός μηχανισμός είναι η τροποποίηση της νευρωνικής διέγερσης μέσω του πυρήνα του μονήρους. Αποτελεσματικότητα: Μελέτες δείχνουν μείωση >50% των κρίσεων σε έως 40% των ασθενών με LGS με χαμηλές ανεπιθύμητες ενέργειες (βράγχος φωνής, βήχας).

  • Corpus Callosotomy. Διαιρεί το μεσολόβιο για να απομονώσει τη διάχυση κρίσεων μεταξύ ημισφαιρίων. Στοχεύει τις ατονικές κρίσεις (drop attacks) που είναι επικίνδυνες. Προτιμάται σε ανθεκτικές περιπτώσεις με επικίνδυνους τραυματισμούς.

Γενετικές Θεραπείες

Οι γονιδιακές & CRISPR RNA θεραπείες βρίσκονται σε προκλινικό στάδιο, αλλά με θετικές ενδείξεις.

Πρόγνωση και προσδόκιμο ζωής στο Σύνδρομο Lennox-Gastaut

Η πρόγνωση και το προσδόκιμο ζωής στο Σύνδρομο Lennox-Gastaut (LGS) αποτελούν κρίσιμα σημεία της κλινικής πορείας, καθώς το σύνδρομο είναι σοβαρή επιληπτική εγκεφαλοπάθεια, που σχετίζεται με ανθεκτικές κρίσεις, προοδευτική νοητική επιδείνωση και αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας.

Μεταβολή κρίσεων με την ηλικία:

Οι τονικές και ατονικές κρίσεις μπορεί να μειωθούν στην εφηβεία.

Ωστόσο, οι εστιακές και γενικευμένες κρίσεις παραμένουν ή αναδύονται εκ νέου στην ενήλικη ζωή.

Η υποτροπιάζουσα επιληπτική δραστηριότητα επηρεάζει τη νευρωνική πλαστικότητα με αποτέλεσμα την επιδείνωση της ανάπτυξης.

 

Προσδόκιμο Ζωής:

Οι κρίσεις παραμένουν ανθεκτικές σε >75% των ασθενών παρά τη φαρμακευτική αγωγή.

Υπάρχει προοδευτική επιδείνωση της γνωσιακής, γλωσσικής και κινητικής λειτουργίας.

Συχνές είναι και οι ψυχιατρικές συνοσηρότητες, όπως διαταραχές συμπεριφοράς, αυτιστικά χαρακτηριστικά, άγχος, κατάθλιψη.

Μέσο προσδόκιμο ζωής: 20 - 40% χαμηλότερο από το γενικό πληθυσμό

Μέση ηλικία θανάτου: ~25 - 30 έτη (ανάλογα με αιτία και φροντίδα).

Ο Αιφνίδιος Απρόσμενος Θάνατος σε Επιληψία (Sudden Unexpected Death in Epilepsy), είναι η κύρια αιτία θανάτου σε άτομα με ανθεκτική επιληψία, ιδιαίτερα σε νεαρούς ενήλικες και άτομα με γενικευμένα τονικοκλονικά επεισόδια.

Σύνδρομο Dravet (ή Σοβαρή Μυοκλονική Επιληψία της Βρεφικής Ηλικίας)

Πρόκειται για μία σπάνια αλλά σοβαρή γενετική επιληπτική εγκεφαλοπάθεια, που εμφανίζεται στην πρώτη παιδική ηλικία και έχει επιβαρυμένη πρόγνωση, τόσο ως προς τον έλεγχο των κρίσεων, όσο και ως προς το προσδόκιμο ζωής.
Εμφανίζεται κυρίως κατά τον πρώτο χρόνο ζωής, συνήθως μεταξύ 5 και 8 μηνών (σε φαινομενικά φυσιολογικά βρέφη) και χαρακτηρίζεται από επιληπτικές κρίσεις που προκαλούνται από πυρετό και είναι μεγαλύτερης διάρκειας από τις συνήθεις εμπύρετες κρίσεις.
Σταδιακά προστίθενται και άλλοι τύποι επιληπτικών κρίσεων, όπως μυοκλονικές, ατονικές και τονικοκλονικές.
Παρουσιάζει επίσης νευροαναπτυξιακή καθυστέρηση, διαταραχές συμπεριφοράς και κινητικές δυσκολίες.

Επιδημιολογία του Συνδρόμου Dravet

Το σύνδρομο Dravet ταξινομείται στις παιδικές επιληπτικές εγκεφαλοπάθειες με πρώιμη έναρξη και αρνητική πρόγνωση.
Εμφανίζεται σε 1 ανά 15.000 - 30.000 γεννήσεις, χωρίς φυλετική προτίμηση.
Το 70 - 80% των περιπτώσεων σχετίζεται με παθογόνες μεταλλάξεις στο γονίδιο SCN1A (το οποίο κωδικοποιεί τον υποτύπο 1 του διαύλου νατρίου Nav1.1).
Στο 90% των περιπτώσεων η μετάλλαξη είναι de novo (όχι κληρονομική).

​Νευροαναπτυξιακά και Συμπεριφορικά Χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Dravet

  • Γνωσιακή παλινδρόμηση εμφανίζεται κατά το 2ο έτος ζωής.

  • Διαταραχές λόγου, κινητικότητας, μνήμης, συγκέντρωσης.

  • Αυτιστικά χαρακτηριστικά και ΔΕΠΥ συχνά συνυπάρχουν.

  • Αταξία, υπερτονία ή υποτονία, κινητικές διαταραχές.

Διαγνωστικά Κριτήρια του Συνδρόμου Dravet

  • Έναρξη εντός 12 μηνών, με παρατεταμένες πυρετικές κρίσεις.

  • Ανθεκτικότητα στις τυπικές θεραπείες.

  • Προοδευτική εμφάνιση πολλαπλών τύπων κρίσεων.

  • Καθυστερημένη γνωστική και κινητική ανάπτυξη.

  • Γενετική επιβεβαίωση SCN1A μετάλλαξης.

Ποια είναι η Θεραπευτική Αντιμετώπιση του Συνδρόμου Dravet

Το σύνδρομο Dravet είναι ανθεκτικό στις κλασικές αντιεπιληπτικές θεραπείες

Τα συνιστώμενα φάρμακα περιλαμβάνουν:

  • Βαλπροϊκό νάτριο (VPA). Βασικό φάρμακο πρώτης γραμμής.

  • Κλομπαζάμη (CLB).  Χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό.

  • Στιρπιπεντόλη (STP).  Αλληλεπιδρά με VPA και CLB - ενισχύει τα επίπεδα τους.

  • Τοπιραμάτη, Ζονισαμίδη. Συμπληρωματικά σε ανθεκτικές περιπτώσεις.

  • Κανναβιδιόλη (CBD - Epidiolex).  Εγκεκριμένο (FDA/EMA), βασισμένο σε RCTs.

  • Fenfluramine. Νεότερο φάρμακο με πολύ καλά αποτελέσματα (εγκεκριμένο το 2020 από τον FDA).

Κετογονική Δίαιτα

Βοηθά ~50% των ασθενών σε μείωση κρίσεων >50%. Προσφέρει καλή ανοχή, αλλά απαιτεί στενή παρακολούθηση.

Χειρουργικές και Νευροδιεγερτικές Μέθοδοι

Η Διέγερση του Πνευμονογαστρικού Νεύρου (Vagus Nerve Stimulation - VNS) είναι μια νευροδιεγερτική θεραπεία που μειώνει τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση των κρίσεων. Μερικοί ασθενείς νιώθουν και βελτίωση της διάθεσης.

Γενετικές Θεραπείες

Η γονιδιακή θεραπεία SCN1A (antisense oligonucleotides, CRISPR) βρίσκεται σε κλινικά δοκιμαστικά στάδια (Phase I/II/III), με πολλές υποσχέσεις.

Πρόγνωση

Το σύνδρομο είναι χρόνιο, με μακροχρόνια επιληπτική δραστηριότητα, νευροαναπτυξιακά ελλείμματα και ανάγκη διά βίου φροντίδας.

Παράγοντες καλύτερης επιβίωσης:

  • Έγκαιρη διάγνωση και εξατομικευμένη αντιμετώπιση.

  • Αποφυγή επιβαρυντικών φαρμάκων.

  • Χρήση ειδικών θεραπειών.

  • Ανίχνευση νυχτερινών κρίσεων με χρήση συσκευών.

  • Ενημέρωση οικογένειας και πρωτογενής πρόληψη.

  • Ειδική παιδαγωγική και αναπτυξιακή υποστήριξη.

Προσδόκιμο Ζωής

​

Μέσο προσδόκιμο ζωής: 20-40 έτη

Νο1 αιτία θανάτου - έως και 50-60% των θανάτων, είναι ο Αιφνίδιος Απρόσμενος Θάνατος σε Επιληψία Sudden Unexpected Death in Epilepsy (SUDEP), που είναι απρόσμενος, μη-τραυματικός και μη-πνιγμονικός.

Συμπερασματικά

Η διάγνωση ενός παιδιού με επιληπτικό σύνδρομο όπως το Lennox-Gastaut ή το Dravet προκαλεί μεγάλη αγωνία, αβεβαιότητα και αφόρητο συναισθηματικό βάρος.

Πρόκειται για σύνδρομα που χρήζουν απαιτητική και πολύπλευρη φροντίδα. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η ιατρική επιστήμη έχει σημειώσει αξιοσημείωτες προόδους.

Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας νέα στοχευμένα φάρμακα με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα (όπως η κανναβιδιόλη, η φενφλουραμίνη, καθώς και εξειδικευμένους συνδυασμούς αντιεπιληπτικών).

Παράλληλα εξειδικευμένες παρεμβάσεις, όπως η κετογονική δίαιτα και η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου (VNS), αποτελούν σε ορισμένες περιπτώσεις ικανοποιητικές λύσεις.

Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ότι, παρά την ανθεκτικότητα των κρίσεων, πολλά παιδιά παρουσιάζουν βελτίωση στη συμπεριφορά, στην επικοινωνία και στην ποιότητα ζωής, όταν εφαρμόζεται μια συστηματική, πολυεπιστημονική προσέγγιση: φαρμακευτική, εκπαιδευτική, φυσιοθεραπευτική και ψυχολογική.

Ο δρόμος μπορεί να είναι δύσκολος, αλλά η γνώση, η επιστήμη και η στήριξη μιας ισχυρής ομάδας ειδικών ιατρών μπορούν να κάνουν μετρήσιμη την διαφορά στην καθημερινότητα και στη λειτουργικότητα του παιδιού.

Το θεραπευτικό ταξίδι δεν είναι αγώνας ταχύτητας, αλλά μια πορεία φροντίδας και αρωγής.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΕ ΤΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΑΣ

Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κεφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια, γιατρός για ινομυαλγία

Για ραντεβού στο Νευρολογικό Ιατρείο Σπύρου Μερκούρη 39 Χίλτον 116 34 - Αθήνα 4ος Όροφος
μπορείτε να καλέσετε την Γραμματεία στα τηλ.:

210 729 3431 - 210 724 1956

​

Το ωράριο του Ιατρείου είναι κατόπιν ραντεβού κάθε:  
Δευτέρα, Τετάρτη  και Πέμπτη
16:30 - 21:00

  • Facebook
  • TikTok
  • Youtube

ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ

Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κεφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια, γιατρός για ινομυαλγία

Σε απλή και κατανοητή γλώσσα, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για πολλά ενδιαφέροντα που συμβάλλουν στην πρόληψη και διατήρηση της καλής υγείας.

VIDEO & ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Παρουσιάσεις από τον Καθηγητή κ. Γκατζώνη, σε θέματα Νευρολογικών παθήσεων.

bottom of page