Πως γίνεται η διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου;

Ο νευρολόγος κος Γκατζώνης θα εξετασει τον ασθενή και θα θέσει την διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου.

Ποια είναι η θεραπεία του νευροπαθητικού πόνου;

Η θεραπεία του νευροπαθητικού πόνου περιλαμβάνει αντικαταθλιπτικά τρίτης γενιάς, αντιεπιληπτικά και Botox.

Νευροπαθητικός Πόνος, Συμπτώματα, Διάγνωση, Θεραπεία
Γκατζώνης Στέργιος - Στυλιανός MD, Phd - Νευρολόγος

Q: Τι είναι ο νευροπαθητικός πόνος;

Στον νευροπαθητικό πόνο το νευρικό σύστημα παράγει ή μεταδίδει λανθασμένα τα σήματα πόνου, ακόμα και χωρίς πραγματικό ερέθισμα.

Νευροπαθητικός Πόνος, Χρόνιος πόνος, Γκατζώνης Στέργιος - Στυλιανός MD, Phd - Νευρολόγος, Ειδικός στις Μυϊκές Δυστροφίες, Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, Παγιδευτικές Νευροπάθειες, ΜΥΑΣΘΕΝΕΙΑ GRAVIS, Ημικρανία, Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κεφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια

Ο νευροπαθητικός πόνος είναι ένα είδος πόνου που δεν προέρχεται από τραυματισμό ή φλεγμονή σε κάποιο όργανο, ιστό ή μυ του σώματος, αλλά από βλάβη ή δυσλειτουργία στο ίδιο το νευρικό σύστημα, δηλαδή στα νεύρα, στο νωτιαίο μυελό ή στον εγκέφαλο.

Με απλά λόγια:

Στον σωματοαισθητικό πόνο, το σήμα προέρχεται από ένα υγιές νευρικό σύστημα λόγω τρέχουσας βλάβης στο σώμα, π.χ. κάψιμο στο χέρι.
Στον νευροπαθητικό πόνο, το σήμα ξεκινά από βλάβη ή δυσλειτουργία μέσα στο ίδιο το νευρικό δίκτυο, ακόμη κι αν το μέλος ή όργανο του σώματος είναι υγιές.

Στην ουσία στον νευροπαθητικό πόνο το νευρικό σύστημα παράγει ή μεταδίδει λανθασμένα τα σήματα πόνου , ακόμα και χωρίς πραγματικό ερέθισμα.

Είναι σαν ένας χαλασμένος συναγερμός που χτυπάει χωρίς να υπάρχει διαρρήκτης.

Ποια είναι τα αίτια και οι παράγοντες εμφάνισης του νευροπαθητικού πόνου

Ο νευροπαθητικός πόνος μπορεί να προκύψει όταν υπάρχει βλάβη, πίεση ή δυσλειτουργία σε οποιοδήποτε σημείο του νευρικού συστήματος που εμπλέκεται στην αίσθηση του πόνου — από τις απολήξεις των αισθητικών νευρικών ινών μέχρι τον εγκέφαλο.

Παθοφυσιολογική βάση – πού οφείλεται το «απορρυθμισμένο» το κύκλωμα πόνου.

Η αιτία βρίσκεται στην ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα και χημική σηματοδότηση των νευρικών κυττάρων. Όταν ένας νευράξονας ή η μυελίνη του (το προστατευτικό του περίβλημα) υποστεί βλάβη, μπορεί να:

Παράγει αυτόματα ηλεκτρικά σήματα χωρίς ερέθισμα.
Μεταδίδει σήματα με αυξημένη ένταση ή διάρκεια.
Αλλάξει τους υποδοχείς και τα ιοντικά κανάλια, αυξάνοντας την ευαισθησία του.
Ενεργοποιεί «δίκτυα πόνου» στο νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο, ακόμη και χωρίς πραγματικό τραυματισμό ιστού.

Αυτό δημιουργεί ένα παθολογικό κύκλωμα πόνου που μπορεί να συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Συχνές αιτιολογικές κατηγορίες

Περιφερικές νευροπάθειες (π.χ. από σακχαρώδη διαβήτη, έλλειψη βιταμινών, αλκοολισμό).
Τραυματισμοί νεύρων (από χειρουργείο, κατάγματα, διαστρέμματα, εγκαύματα).
Πίεση ή παγίδευση νεύρων (π.χ. δισκοκήλη, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα).
Λοιμώξεις με νευροτροπικούς ιούς (π.χ. έρπης ζωστήρας).
Νευρολογικές παθήσεις (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος Parkinson).
Χημικές ή φαρμακευτικές τοξικότητες (π.χ. χημειοθεραπεία, βαρέα μέταλλα).

Παράγοντες κινδύνου

Μεταβολικοί: χρόνια υπεργλυκαιμία, υποθυρεοειδισμός.
Αγγειακοί: μειωμένη αιμάτωση των νεύρων (π.χ. αγγειοπάθειες).
Ανοσολογικοί: αυτοάνοσες φλεγμονές που προσβάλλουν τα νεύρα ή τη μυελίνη.
Γενετικοί: κληρονομικές νευροπάθειες ή αυξημένη ευαισθησία των ιοντικών καναλιών.
Τρόπος ζωής: κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, έλλειψη άσκησης.

Εκλυτικοί / πυροδοτικοί παράγοντες

Ακόμα κι όταν υπάρχει ήδη νευρική ευπάθεια, ο πόνος μπορεί να πυροδοτηθεί ή να επιδεινωθεί από:

Μηχανικό ερέθισμα (πίεση, τριβή, τραυματισμός).
Θερμοκρασιακές μεταβολές (ψύχος ή υπερθέρμανση).
Στρες (αυξάνει την ευαισθησία των νευρικών κυκλωμάτων).
Ορμονικές μεταβολές (π.χ. έμμηνος ρύση, εμμηνόπαυση).
Συστηματικές λοιμώξεις ή επιδείνωση χρόνιας νόσου.

Μηχανισμοί πρόκλησης του νευροπαθητικού πόνου

Ο νευροπαθητικός πόνος δεν είναι «μήνυμα» από τραυματισμένο ιστό, αλλά λάθος επεξεργασία ή λανθασμένη παραγωγή σημάτων μέσα στο νευρικό σύστημα.

Η αρχική αιτία μπορεί να είναι βλάβη ή πίεση σε νεύρα, αλλά το φαινόμενο συνεχίζει ακόμη κι αφού το αρχικό ερέθισμα έχει περάσει, επειδή τα κυκλώματα πόνου έχουν αλλάξει τρόπο λειτουργίας.

1. Περιφερικοί μηχανισμοί (στις νευρικές ίνες)

α) Αυτόματη εκφόρτιση κατεστραμμένων νευρικών ινών

Όταν ένας νευράξονας τραυματιστεί ή η μυελίνη του υποστεί ζημιά, αλλάζει η ηλεκτρική του συμπεριφορά. Τα ιοντικά κανάλια (κυρίως νάτριο και ασβέστιο) ανακατανέμονται, κάνοντας το νεύρο να εκπέμπει ηλεκτρικά σήματα ακόμα και χωρίς ερέθισμα — σαν καλώδιο που βγάζει σπίθες χωρίς να το αγγίζεις.

β) Έκτοπη παραγωγή σήματος

Τα σημεία τραυματισμού ή τα «νευρικά κομβία» (π.χ. γάγγλια) μπορεί να γίνουν πηγές λανθασμένων σημάτων πόνου. Αυτό είναι σαν να δημιουργείται ένας «παράνομος σταθμός εκπομπής» στο δίκτυο.

γ) Αυξημένη ευαισθησία υποδοχέων

Μετά από τραυματισμό, οι υποδοχείς του πόνου γίνονται υπερευαίσθητοι, με αποτέλεσμα να αντιδρούν έντονα σε ερεθίσματα που κανονικά δεν θα ήταν επώδυνα (αλλοδυνία) ή να μεγεθύνουν τον πόνο από ένα φυσιολογικό ερέθισμα (υπεραλγησία).

2. Κεντρικοί μηχανισμοί (νωτιαίος μυελός και εγκέφαλος)

α) Κεντρική ευαισθητοποίηση

Μετά από συνεχή ή έντονη είσοδο σημάτων πόνου, τα νευρικά κύτταρα στο νωτιαίο μυελό αυξάνουν την «ένταση» τους, πυροδοτώντας μεγαλύτερη απάντηση σε κάθε σήμα. Είναι σαν να ανεβάζει κάποιος την ένταση του μικροφώνου σε ένα σύστημα συναγερμού.

β) Απώλεια ανασταλτικών μηχανισμών

Κανονικά, ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός διαθέτουν «φρένα» που καταστέλλουν τον πόνο. Σε νευροπαθητικές καταστάσεις, αυτά τα φρένα χαλάνε ή αδυνατίζουν (π.χ. μείωση GABA και γλυκίνης), αφήνοντας τα σήματα πόνου ανεξέλεγκτα.

γ) Αναδιοργάνωση του νευρικού κυκλώματος

Οι νευρώνες μπορούν να αλλάξουν συνδέσεις και να αναπτυχθούν «λάθος καλωδιώσεις». Έτσι, σήματα αφής ή πίεσης μπορεί να καταλήγουν σε κυκλώματα πόνου. Για τον ασθενή, αυτό σημαίνει ότι ένα απαλό άγγιγμα μπορεί να προκαλεί έντονο πόνο.

3. Νευροφλεγμονή και μικρογλοία

Οι βλάβες στα νεύρα συχνά ενεργοποιούν κύτταρα ανοσολογικής άμυνας του νευρικού συστήματος (μικρογλοία και αστροκύτταρα). Αυτά απελευθερώνουν χημικές ουσίες (κυτοκίνες, προσταγλανδίνες) που αυξάνουν την ευαισθησία των νευρώνων και διατηρούν τον πόνο σε χρόνια βάση.

4. «Μνήμη» του πόνου

Το νευρικό σύστημα έχει πλαστικότητα: όταν για καιρό υπάρχει έντονο σήμα πόνου, ο εγκέφαλος «μαθαίνει» να το αναγνωρίζει και να το αναπαράγει ακόμη και χωρίς την αρχική αιτία. Αυτή η νευρωνική μνήμη είναι ένας από τους λόγους που ο νευροπαθητικός πόνος μπορεί να παραμείνει για χρόνια.

Κατηγορίες του νευροπαθητικού πόνου

Ο νευροπαθητικός πόνος, από νευρολογική σκοπιά, κατατάσσεται κυρίως ανάλογα με το σημείο του νευρικού συστήματος όπου εντοπίζεται η βλάβη ή η δυσλειτουργία. Αυτή η ταξινόμηση βοηθά στην κατανόηση του μηχανισμού και στην κατεύθυνση της διάγνωσης.

1. Περιφερικός νευροπαθητικός πόνος

Προέρχεται από βλάβη ή νόσο στο περιφερικό νευρικό σύστημα, δηλαδή στα νεύρα που βρίσκονται έξω από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.

Παραδείγματα μηχανισμών: τραυματισμός νευρικής ίνας, εκφυλισμός μυελίνης, ισχαιμία νεύρου, φλεγμονή γαγγλίων.
Συχνά κλινικά παραδείγματα:
- Διαβητική περιφερική νευροπάθεια.
- Μεθερπητική νευραλγία (μετά από έρπητα ζωστήρα).
- Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.
- Τραυματική νευροπάθεια (π.χ. μετά από χειρουργική τομή ή κάταγμα).

2. Κεντρικός νευροπαθητικός πόνος

Οφείλεται σε βλάβη ή νόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα – δηλαδή στον εγκέφαλο ή τον νωτιαίο μυελό.

Παραδείγματα μηχανισμών: απομυελίνωση, ισχαιμία, αιμορραγία, τραυματισμός νωτιαίου μυελού, αλλοιώσεις στις κεντρικές οδούς πόνου.
Συχνά κλινικά παραδείγματα:
- Πόνος μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Νευροπαθητικός πόνος στη σκλήρυνση κατά πλάκας.
- Πόνος μετά από τραυματική κάκωση νωτιαίου μυελού.
- Θαλαμικός πόνος/θαλαμικό σύνδρομο, ετερόπλευρες καυσαλγίες και διαξιφιστικό άλγος σε όλο το σώμα.

3. Μικτός νευροπαθητικός πόνος

Εδώ συνυπάρχει βλάβη τόσο στο περιφερικό όσο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα να αλληλεπιδρούν οι μηχανισμοί.

Συχνά κλινικά παραδείγματα:
- Σύνδρομο περιφερικής νευρικής βλάβης που οδηγεί σε κεντρική ευαισθητοποίηση.
- Ορισμένες χρόνιες ριζοπάθειες με μακροχρόνια κεντρική συμμετοχή.
- Πόνος μετά από σοβαρούς τραυματισμούς ή ακρωτηριασμό, όπου υπάρχει τόσο νευρική βλάβη όσο και κεντρική «μνήμη» πόνου.

4. Διάχυτος ή γενικευμένος νευροπαθητικός πόνος

Δεν περιορίζεται σε μία ανατομική περιοχή αλλά εμφανίζεται σε πολλαπλές θέσεις, συχνά συμμετρικά.

Μηχανισμός: εκτεταμένη βλάβη μικρών ινών ή συστηματική προσβολή νεύρων (πολυνευροπάθεια).
Συχνά παραδείγματα:
- Πολυνευροπάθειες από τοξίνες ή φάρμακα (π.χ. χημειοθεραπεία).
- Κληρονομικές αισθητικές νευροπάθειες.

Ποιοι είναι οι συχνότεροι νευροπαθητικοί πόνοι και ποιά είναι τα συμπτώματα τους

1. Διαβητική περιφερική νευροπάθεια

Πολύ συχνή μορφή νευροπαθητικού πόνου, ειδικά σε άτομα με χρόνιο ή αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη.

Συχνά συμπτώματα:
- Κάψιμο ή βελόνες στα πέλματα και τις γάμπες, κυρίως τη νύχτα.
- Μούδιασμα ή αίσθηση σαν «να φοράς κάλτσες» ενώ δεν φοράς.
- Μείωση αίσθησης θερμοκρασίας ή αφής.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα:
- Ξαφνικοί πόνοι σαν ηλεκτρικά σοκ.
- Ευαισθησία στο απαλό άγγιγμα (αλλοδυνία).

2. Μεθερπητική νευραλγία

Εμφανίζεται μετά από έρπητα ζωστήρα, όταν ο ιός έχει ερεθίσει ή καταστρέψει νευρικές ίνες.

Συχνά συμπτώματα:
- Επίμονος, καυστικός πόνος στην περιοχή που ήταν το εξάνθημα.
- Πόνος που χειροτερεύει με την επαφή ρούχων ή σεντονιών.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα:
- Ξαφνικές μαχαιριές ή σπασμοί στην περιοχή.
- Αλλαγές στο χρώμα ή την υφή του δέρματος.

3. Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (νευροπάθεια μέσου νεύρου)

Συχνή σε άτομα που κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις χεριών/καρπών.

Συχνά συμπτώματα:
- Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα πρώτα τρία δάχτυλα και τον αντίχειρα.
- Νυχτερινό ξύπνημα λόγω πόνου ή μουδιάσματος στο χέρι.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα:
- Αδυναμία στο πιάσιμο μικρών αντικειμένων.
- Αίσθημα πρηξίματος χωρίς πραγματικό οίδημα.

4. Νευροπαθητικός πόνος μετά από εγκεφαλικό

Λιγότερο συχνός αλλά χαρακτηριστικός, όταν η βλάβη επηρεάζει κεντρικές οδούς πόνου.

Συχνά συμπτώματα:
- Επίμονος πόνος στην πλευρά του σώματος που επηρεάστηκε από το εγκεφαλικό.
- Υπερευαισθησία στο κρύο ή στη ζέστη.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα:
- Παράδοξες αισθήσεις (π.χ. να νιώθεις καυτό κάτι που είναι χλιαρό).
- Αίσθηση «μαχαιριάς» χωρίς ερέθισμα.

5. Πόνος μετά από τραυματισμό νεύρου ή ακρωτηριασμό (πόνος μέλους φάντασμα)

Εμφανίζεται όταν το νεύρο ή το κεντρικό σύστημα συνεχίζουν να στέλνουν σήματα πόνου μετά τον τραυματισμό.

Συχνά συμπτώματα:
- Κάψιμο, ηλεκτρικές εκκενώσεις ή τράβηγμα στην περιοχή της βλάβης.
- Αίσθηση ότι το ακρωτηριασμένο μέλος είναι ακόμα εκεί και πονάει.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα:
- Πόνος που αλλάζει θέση ή ένταση χωρίς προφανή λόγο.
- Συσπάσεις ή αίσθηση κίνησης στο «απόν» μέλος.

6. Σκλήρυνση κατά πλάκας με νευροπαθητικό πόνο

Λιγότερο συχνός νευροπαθητικός πόνος αλλά μπορεί να είναι έντονος όταν εμφανίζεται.

Συχνά συμπτώματα:
- Καυστικός ή πιεστικός πόνος στον κορμό ή τα άκρα.
- Αίσθηση «σφιξίματος» ή «ζώνης» γύρω από το σώμα.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα:
- Οξύς πόνος στο μάτι λόγω οπτικής νευρίτιδας.
- Σύντομοι, έντονοι νευραλγικοί πόνοι στο πρόσωπο (όπως στη νευραλγία τριδύμου).

Άλλοι νευροπαθητικοί πόνοι:

Νευραλγία τριδύμου (πρόσωπο)

Τι είναι: «ηλεκτρικοί κεραυνοί» πόνου στη μία πλευρά του προσώπου.

Συχνά: σύντομες, έντονες εκκενώσεις, πυροδοτούνται από μάσηση/βούρτσισμα/άγγιγμα.

Σπανιότερα/χαρακτηριστικά: παρατεταμένο υπόβαθρο καύσου, μούδιασμα ή αίσθημα «βαριού» προσώπου.

Ινιακή νευραλγία (πίσω μέρος κεφαλιού)

Τι είναι: νυγμώδης/διαξιφιστικός πόνος από αυχένα προς ινίο και μερικές φορές πίσω από το μάτι.

Συχνά: ευαισθησία στην πίεση πάνω από την έξοδο του νεύρου.

Σπανιότερα: φωτοφοβία, πόνος με το χτένισμα.

Γλωσσοφαρυγγική νευραλγία (σπάνια)

Τι είναι: κρίσεις πόνου στον λαιμό/αμυγδαλές με αντανάκλαση στο αυτί.

Συχνά: πυροδότηση με κατάποση, ομιλία, χασμουρητό.

Σπανιότερα: βραχύ επεισόδιο ζάλης ή λιποθυμικής τάσης λόγω αντανακλαστικών.

Ριζοπάθειες – ισχιαλγία, αυχενική ριζοπάθεια

Τι είναι: ερεθισμός νευρικής ρίζας στη σπονδυλική στήλη.

Συχνά: «σουβλιές» που κατεβαίνουν σε συγκεκριμένη διαδρομή (πόδι/χέρι), μούδιασμα στο ίδιο «μονοπάτι», χειροτερεύει με βήχα/φτέρνισμα.

Σπανιότερα: έντονη αλλοδυνία, αίσθημα «καυτού» ποδιού ή «παγωμένου» χεριού χωρίς θερμικό ερέθισμα.

Παγιδευτικές/συμπιεστικές νευροπάθειες άνω άκρου (πέρα από καρπιαίο)

Ωλένιο νεύρο:

Συχνά: μούδιασμα 4ου–5ου δακτύλου, αδυναμία λαβής.

Σπανιότερα: κράμπες με λεπτές κινήσεις, ατροφία μεσόστεων.

Κερκιδικό νεύρο:

Συχνά: καυστικός πόνος στον ραχιαίο πήχη.

Σπανιότερα: αδυναμία έκτασης καρπού.

Παγιδευτικές νευροπάθειες κάτω άκρου

Σύνδρομο ταρσιαίου σωλήνα:

Συχνά: κάψιμο στο πέλμα, χειροτερεύει με ορθοστασία.

Σπανιότερα: ηλεκτρικές εκκενώσεις στα δάκτυλα ποδιού τη νύχτα.

Κοινό περονιαίο νεύρο (κεφαλή περόνης):

Συχνά: αιφνίδια δυσκολία στο περπάτημα, πτώση άκρου ποδός.

Σπανιότερα: πόνος έξω γαστροκνημίας μόνο με ορισμένες στάσεις.

Νευροπάθειες μικρών ινών (ιδιοπαθής/ανοσολογική)

Τι είναι: βλάβη των λεπτών αισθητικών ινών.

Συχνά: καύσος πελμάτων, τσιμπήματα, υπερευαισθησία στο θερμό/ψυχρό.

Σπανιότερα: δυσαυτονομία.

Νευροπάθεια από χημειοθεραπεία

Τι είναι: τοξική πολυνευροπάθεια μετά από ορισμένα αντικαρκινικά φάρμακα.

Συχνά: συμμετρικό μούδιασμα–κάψιμο «γαντιού/κάλτσας», αδεξιότητα δακτύλων.

Σπανιότερα/χαρακτηριστικά: υπερευαισθησία στο κρύο.

Νευροπάθεια σχετιζόμενη με HIV, αλκοόλ, έλλειψη Β12

Συχνά: παρόμοια «γάντι–κάλτσα» συμπτώματα, καύσος/παραισθησίες.

Σπανιότερα: έντονη αδυναμία ή αστάθεια βάδισης από ιδιοδεκτικότητα.

Διαμεσοπλεύρια νευραλγία & μετεγχειρητικά σύνδρομα θώρακος/μαστού

Συχνά: «ζώνη» πόνου κατά μήκος πλευρού.

Σπανιότερα: μόνιμη επιφανειακή αλλοδυνία στο χειρουργικό τραύμα.

Νευρώματα και επώδυνες ουλές (π.χ. μετά από χειρουργείο/τραύμα)

Συχνά: εντοπισμένος, οξύς πόνος σαν καρφί σε μικρή περιοχή, θετικό «σημείο Tinel».

Σπανιότερα: σπασμωδικές εκκενώσεις που «ακτινοβολούν» μακριά από την ουλή.

Πυελικός/περινεϊκός νευροπαθητικός πόνος

Συχνά: κάψιμο/πόνος περινέου, προστάτη, ουρήθρας, πρωκτού. Πολλές φορές (όχι πάντα) είναι χειρότερος ο πόνος καθιστός, ενώ υπάρχει κάποια ανακούφιση όρθιος.

Σπανιότερα: αισθητικές διαταραχές ουρογεννητικά.

Βουλβοδυνία (νευροπαθητικός φαινότυπος)

Συχνά: καύσος/τσούξιμο αιδοίου χωρίς εμφανή βλάβη.

Σπανιότερα: έντονη αλλοδυνία με επαφή ρούχων.

Πλεγματοπάθειες (βραχιόνιο ή οσφυοϊερό πλέγμα)

Συχνά: βαθύς καυστικός πόνος με αδυναμία σε ομάδα μυών (χειρουργικό/τραυματικό υπόβαθρο).

Σπανιότερα: «διαβητική αμυοτροφία» με έντονο μηριαίο πόνο, απώλεια βάρους.

Σύνδρομο σύνθετου περιοχικού πόνου τύπου II (CRPS II – καυσαλγία)

Συχνά: καυστικός πόνος μετά από σαφή βλάβη νεύρου + οίδημα/αλλαγές θερμοκρασίας–χρώματος.

Σπανιότερα: αλλοιώσεις νυχιών/τρίχωσης, οστεοπόρωση περιοχής.

Κεντρικός νευροπαθητικός πόνος μετά από κάκωση νωτιαίου μυελού

Συχνά: επίμονος καυστικός πόνος κάτω από το επίπεδο κάκωσης, αλλοδυνία στην αφή.

Σπανιότερα: επώδυνοι σπασμοί που συγχρόνως «καίνε» και «τραβάνε».

Συριγγομυελία/κεντρικά σύνδρομα αυχενικού μυελού

Συχνά: «καύση» ώμων–άνω κορμού με απώλεια αίσθησης θερμού/ψυχρού.

Σπανιότερα: νευροπαθητικός κνησμός που συνυπάρχει με πόνο.

Νευροπαθητικός πόνος κερατοειδούς/οφθαλμού (εξειδικευμένο)

Συχνά: κάψιμο/τσούξιμο, «άμμος στο μάτι», φωτο-αλλοδυνία (πόνος στο φως) με φυσιολογική κλινική εξέταση.

Σπανιότερα: πόνος από άνεμο/air condition, παράδοξη επιδείνωση μετά από σταγόνες.

Ποια είναι η εμφάνιση του νευροπαθητικού πόνου στον γενικό πληθυσμό

Η εμφάνιση του νευροπαθητικού πόνου στον γενικό πληθυσμό είναι κάτι που έχει μελετηθεί αρκετά, γιατί αφορά σημαντικό ποσοστό ανθρώπων και επηρεάζει την ποιότητα ζωής τους

Επιδημιολογική εικόνα

Συνολικός επιπολασμός: Υπολογίζεται ότι περίπου 6–10% του γενικού πληθυσμού ζει με νευροπαθητικό πόνο σε κάποια μορφή.

Χρόνιος πόνος με νευροπαθητικά χαρακτηριστικά: Περίπου 1 στους 5 ανθρώπους με χρόνιο πόνο, έχει νευροπαθητικό τύπο πόνου.

Ηλικία: Ο νευροπαθητικός πόνος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά η συχνότητα αυξάνει με την ηλικία καθώς μεγαλώνει η πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη, εκφυλιστικών παθήσεων σπονδυλικής στήλης, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και πολυνευροπαθειών.

Συχνότερες ηλικιακές ομάδες: Μεσήλικες και ηλικιωμένοι (50–70 ετών)

Φύλο: Ελαφρώς πιο συχνός στις γυναίκες, κυρίως σε μεθερπητική νευραλγία, νευραλγία τριδύμου και χρόνιες παγιδευτικές νευροπάθειες.

Συχνότερες αιτίες στον γενικό πληθυσμό:

Διαβητική περιφερική νευροπάθεια.
Ριζοπάθειες (ισχιαλγία, αυχενική ριζοπάθεια).
Μεθερπητική νευραλγία.
Παγιδευτικές νευροπάθειες (καρπιαίο, ωλένιο, ταρσιαίο).

Ποια είναι η διαγνωστική προσέγγιση του νευροπαθητικού πόνου

Η διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου είναι κλινική (βασισμένη στο ιστορικό και την εξέταση) αλλά ενισχύεται από εξειδικευμένες εξετάσεις που βοηθούν να εντοπίσουμε το σημείο και τον μηχανισμό της βλάβης.

Λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού

Στόχος: να καταλάβουμε τη φύση, την κατανομή και την εξέλιξη του πόνου.
Περιγραφή πόνου: κάψιμο, ηλεκτρικές εκκενώσεις, τρύπημα, μούδιασμα, κ.α.
Εντοπισμός: σε ποια περιοχή, αν ακολουθεί πορεία νεύρου ή είναι διάχυτος.
Χρόνος: συνεχής, διαλείπων, επεισοδιακός.
Εκλυτικοί/ανακουφιστικοί παράγοντες: κίνηση, θερμοκρασία, επαφή.
Συνοδά συμπτώματα: μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, αδυναμία, ευαισθησία στο άγγιγμα (αλλοδυνία).
Προηγούμενα νοσήματα ή τραυματισμοί που μπορεί να σχετίζονται (π.χ. διαβήτης, έρπης ζωστήρας, χειρουργείο, κάκωση σπονδυλικής στήλης).

Νευρολογική κλινική εξέταση

Στόχος: να εντοπιστεί αν η βλάβη είναι περιφερική, ριζική, πλεγματική ή κεντρική.
Αισθητικότητα: αφή, πόνος, θερμοκρασία, δόνηση, ιδιοδεκτικότητα.
Ειδικά σημεία υπερευαισθησίας: αλλοδυνία (πόνος από απαλό άγγιγμα), υπεραλγησία (υπερβολικός πόνος σε ερέθισμα που κανονικά πονάει λίγο).
Κατανομή συμπτωμάτων.
Έλεγχος μυϊκής ισχύος και αντανακλαστικών: βοηθά να ξεχωρίσουμε αν υπάρχει και κινητική συμμετοχή.

Ερωτηματολόγια – Κλίμακες αξιολόγησης

Είναι χρήσιμα για υποστήριξη της διάγνωσης:

DN4 (Douleur Neuropathique 4) – 10 ερωτήσεις, σκορ ≥4 υποδηλώνει νευροπαθητικό πόνο.
PainDETECT – ερωτηματολόγιο 9 ερωτήσεων που βοηθά στον εντοπισμό νευροπαθητικής συνιστώσας σε χρόνιο πόνο.
LANSS – κλίμακα αξιολόγησης και αναγνώρισης του πόνου.

Εργαστηριακός και απεικονιστικός έλεγχος

Απαραίτητος για να εντοπιστεί η αιτία ή η θέση της βλάβης:

Αιματολογικές & βιοχημικές εξετάσεις, όπως: σάκχαρο, βιταμίνη B12, θυρεοειδικές ορμόνες, δείκτες φλεγμονής.
Μαγνητική τομογραφία (MRI): εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός, σπονδυλική στήλη για ριζοπάθειες, απομυελινώσεις, όγκους.
Υπέρηχος νεύρων: για παγιδευτικές νευροπάθειες.

Εξειδικευμένες νευροφυσιολογικές εξετάσεις

Ηλεκτρομυογράφημα (EMG) & Μελέτη αγωγιμότητας νεύρων (NCS): δείχνουν βλάβη σε περιφερικά νεύρα, ρίζες ή πλέγματα.
Σωματοαισθητικά προκλητά δυναμικά (SSEP): αξιολογούν τη λειτουργία κεντρικών αισθητικών οδών.
Ποσοτική μέτρηση του ουδού αισθητικότητας στην αλλαγή θερμοκρασίας (QST): για την αξιολόγηση της ικανότητας του σώματος να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές θερμοκρασίας.

Διαφορική διάγνωση

Ο στόχος είναι να ξεχωρίσουμε τον καθαρά νευροπαθητικό πόνο από:

Νόσους με μεικτό πόνο (π.χ. οστεοαρθρίτιδα με νευρική συμμετοχή).
Λειτουργικές/ψυχογενείς διαταραχές που μιμούνται νευροπαθητικό πόνο.

Ποια είναι η θεραπευτική προσέγγιση του νευροπαθητικού πόνου

Η αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου στοχεύει σε τρεις βασικούς άξονες:

Μείωση της έντασης του πόνου
Βελτίωση της λειτουργικότητας και ποιότητας ζωής
Έλεγχο της υποκείμενης αιτίας (όπου είναι εφικτό)

Δεν υπάρχει μια γενική θεραπεία, αλλά η προσέγγιση εξατομικεύεται ανάλογα με:

Την αιτία
Την εντόπιση της βλάβης
Την ένταση και τον τύπο των συμπτωμάτων
Την ηλικία και τη γενική κατάσταση του ασθενούς

Φαρμακευτική θεραπεία (πρώτης και δεύτερης γραμμής)

Τα φάρμακα που χορηγούνται μπορεί να είναι:

Αντικαταθλιπτικά, τρικυκλικά ή SNRI αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης.
Αντιεπιληπτικά (π.χ. γκαμπαπεντίνη, πρεγκαμπαλίνη) – μειώνουν την υπερδιέγερση των νεύρων.
Τοπικά αναισθητικά (π.χ. επιθέματα λιδοκαΐνης) – μπλοκάρουν την τοπική μετάδοση σημάτων πόνου.
Καψαϊκίνη υψηλής συγκέντρωσης – «απενεργοποιεί» τοπικούς υποδοχείς πόνου.
Οπιοειδή – χρησιμοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και με αυστηρή παρακολούθηση λόγω κινδύνου εξάρτησης και μειωμένης μακροχρόνιας αποτελεσματικότητας.

Μη φαρμακευτικές – φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις

Φυσικοθεραπεία: βελτιώνει την κινητικότητα, μειώνει την ατροφία και βοηθά στον έλεγχο του πόνου μέσω νευρομυϊκής επανεκπαίδευσης.
Διαδερμικός ηλεκτρικός νευρικός ερεθισμός (TENS): μικρά ηλεκτρικά ρεύματα που «μπερδεύουν» τα σήματα πόνου.
Θεραπευτική άσκηση: ήπια, προσαρμοσμένη στις αντοχές του ασθενούς.

Παρεμβατικές τεχνικές (σε ανθεκτικό πόνο)

Ενέσεις τοπικών αναισθητικών ή κορτικοστεροειδών σε νεύρα ή γάγγλια, ενέσεις Botox.
Νευροδιέγερση νωτιαίου μυελού – εμφυτεύσιμες συσκευές που τροποποιούν τα σήματα πόνου πριν φτάσουν στον εγκέφαλο.
Ραδιοσυχνότητες ή νευροτοξικοί αποκλεισμοί για στοχευμένη μείωση πόνου σε συγκεκριμένα νεύρα.

Αντιμετώπιση υποκείμενης αιτίας

Ρύθμιση σακχάρου στον διαβήτη.
Θεραπεία λοιμώξεων (π.χ. έρπης ζωστήρας).
Χειρουργική αποσυμπίεση σε παγιδευτικές νευροπάθειες.

Εγχύσεις Botox για τον νευροπαθητικό πόνο

Το Botox (βοτουλινική τοξίνη τύπου Α) χρησιμοποιείται πλέον και στη διαχείριση ορισμένων μορφών νευροπαθητικού πόνου, αν και δεν αποτελεί πρώτη θεραπευτική επιλογή.

Πώς δρα στον νευροπαθητικό πόνο

Το Botox είναι γνωστό για την επίδρασή του στους μύες (προκαλεί προσωρινή χαλάρωση), αλλά στον νευροπαθητικό πόνο η δράση του είναι να εμποδίζει την απελευθέρωση του νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων που προκαλούν μυϊκές συσπάσεις και αίσθηση πόνου..

Αναστέλλει την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών πόνου (π.χ. ουσία P, γλουταμινικό) από τις απολήξεις των αισθητικών νεύρων.
Μειώνει τη φλεγμονώδη αντίδραση γύρω από τα νεύρα (νευρογενής φλεγμονή).
Ελαττώνει την υπερευαισθησία των υποδοχέων πόνου (TRPV1, μηχανοϋποδοχείς) που συχνά πυροδοτούν τον νευροπαθητικό πόνο.
Η δράση του δεν είναι μόνο τοπική, αλλά και κεντρική μέσω αλλαγών στη μετάδοση του πόνου στον νωτιαίο μυελό.

Σε ποιες μορφές έχει ένδειξη με καλή ανταπόκριση

Μεθερπητική νευραλγία
Διαβητική περιφερική νευροπάθεια (ειδικά στα πόδια)
Περιφερικές νευραλγίες μετά από τραύμα ή χειρουργείο
Νευροπαθητικός πόνος μετά από εγκεφαλικό (κεντρικός πόνος)
Σύνδρομο καύσου στόματος και τοπικά νευροπαθητικά άλγη του προσώπου

Τρόπος χορήγησης

Γίνεται τοπική έγχυση με πολύ λεπτή βελόνα στο δέρμα ή στους υποδόριους ιστούς της επώδυνης περιοχής. Η δόση εξαρτάται από την έκταση της περιοχής και τον τύπο του πόνου.

Αποτελεσματικότητα

Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι σε επιλεγμένους ασθενείς με ανθεκτικό νευροπαθητικό πόνο, το Botox μπορεί να μειώσει την ένταση κατά 30–50% και να βελτιώσει τον ύπνο και τη λειτουργικότητα.

Ιατρική κάνναβη για τον νευροπαθητικό πόνο

Η ιατρική κάνναβη έχει ερευνηθεί αρκετά για τον νευροπαθητικό πόνο και σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρείται χρήσιμο συμπληρωματικό μέσο, ιδιαίτερα όταν οι κλασικές θεραπείες δεν επαρκούν.

Πώς δρα στον νευροπαθητικό πόνο

Η κάνναβη περιέχει ουσίες που ονομάζονται κανναβινοειδή. Αυτές επηρεάζουν το ενδοκανναβινοειδές σύστημα του οργανισμού, ένα δίκτυο υποδοχέων (CB1 και CB2) που ρυθμίζει:

τη μετάδοση σημάτων πόνου
τη φλεγμονώδη αντίδραση
την ευαισθησία των νευρικών κυττάρων

Στον νευροπαθητικό πόνο, τα κανναβινοειδή μειώνουν την υπερευαισθησία των νευρώνων. Αναστέλλουν τη φλεγμονή γύρω από κατεστραμμένα νεύρα. Τροποποιούν την επεξεργασία του πόνου στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.

Ποιες καταστάσεις φαίνεται να βοηθά

Κλινικές μελέτες δείχνουν καλύτερη ανταπόκριση σε:

Πολλαπλή σκλήρυνση με νευροπαθητικό πόνο και σπαστικότητα
Νευροπαθητικό πόνο μετά από τραύμα νωτιαίου μυελού
Διαβητική περιφερική νευροπάθεια
Μεθερπητική νευραλγία
Κεντρικό πόνο μετά από εγκεφαλικό
Χημειοθεραπευτικά προκαλούμενη νευροπάθεια

Παρενέργειες & περιορισμοί

Πιθανή αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα (π.χ. αντικαταθλιπτικά, αντιπηκτικά).

Δεν ενδείκνυται σε άτομα με ιστορικό ψυχωσικών διαταραχών ή καρδιοπάθειας.

Χορηγείται από ιατρό και υπό στενή παρακολούθηση του ασθενούς.

Αποτελεσματικότητα

Μετα-αναλύσεις δείχνουν ότι περίπου 1 στους 5–6 ασθενείς με ανθεκτικό νευροπαθητικό πόνο πετυχαίνει τουλάχιστον 30% μείωση πόνου με ιατρική κάνναβη, ενώ για κάποιους βελτιώνεται και ο ύπνος και η ποιότητα ζωής.

Συμπερασματικά

Ο νευροπαθητικός πόνος δεν είναι ένας συνηθισμένος πόνος, είναι ένας αόρατος εχθρός, που κουράζει τον ασθενή σωματικά και ψυχικά. Όμως, δεν είναι ανίκητος.

Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερα εργαλεία από ποτέ: φάρμακα, στοχευμένες θεραπείες που επαναπρογραμματίζουν το νευρικό σύστημα, ακόμα και καινοτόμες προσεγγίσεις όπως το Botox ή η ιατρική κάνναβη.

Όσο πιο νωρίς τον αντιμετωπίσουμε, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να τον περιορίσουμε.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΕ ΤΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΑΣ