Μπορεί η σοβαρή έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά συμπτώματα που μοιάζουν με εγκεφαλικό επεισόδιο ?

Ναι, η σοβαρή έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά συμπτώματα που ενδέχεται να μιμούνται εγκεφαλικό επεισόδιο, αν και η αιτία και ο μηχανισμός είναι διαφορετικοί.

Στην έλλειψη Β12, η βλάβη είναι μεταβολική και εκφυλιστική, στο εγκεφαλικό η βλάβη είναι αγγειακής αιτιολογίας (απόφραξη ή αιμορραγία).

Τί είναι η βιταμίνη Β12 ?

Η βιταμίνη Β12, γνωστή και ως κοβαλαμίνη, είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη του συμπλέγματος Β, απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Είναι η μεγαλύτερη και πιο σύνθετη βιταμίνη που είναι γνωστή στη βιολογία.

Υπάρχουν τέσσερις κύριες μορφές της B12:

1. Μεθυλοκοβαλαμίνη (συν-ένζυμο στο κυτταρόπλασμα)

2. 5'-Δεοξυαδενοσυλκοβαλαμίνη (συν-ένζυμο στα μιτοχόνδρια)

3. Υδροξυκοβαλαμίνη (ενδιάμεση μορφή)

4. Κυανοκοβαλαμίνη (συνθετική μορφή, που χρησιμοποιείται σε συμπληρώματα και ενέσεις)

Η βιταμίνη B12 είναι απαραίτητη για:

• 1. Μεταβολισμό του DNA και της κυτταρικής διαίρεσης:

  • Συμμετέχει στη μεθυλίωση της ομοκυστεΐνης σε μεθειονίνη μέσω της μεθυλοκοβαλαμίνης.

  • ρειάζεται για τη σύνθεση θυμιδίνης, σημαντικής για τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων (ιδίως αιμοποιητικών κυττάρων).

• 2. Νευρολογική λειτουργία:

  • Απαραίτητη για τη σύνθεση και διατήρηση της μυελίνης, του προστατευτικού περιβλήματος των νευρικών ινών.

  • Η 5'-δεοξυαδενοσυλκοβαλαμίνη έχει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων και αμινοξέων.

• 3. Αιματοποίηση:

  • Χωρίς Β12, η ερυθροποίηση είναι ανεπαρκής, με αποτέλεσμα μεγαλοβλαστική αναιμία (παραγωγή μεγάλων, ανώριμων ερυθρών αιμοσφαιρίων).

Από που γίνεται η πρόσληψη της βιταμίνης Β12 ?

Η πρόσληψη της βιταμίνης Β12 γίνεται αποκλειστικά από ζωικές τροφές ή από εμπλουτισμένα τρόφιμα/συμπληρώματα. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει τη βιταμίνη Β12, επομένως εξαρτάται πλήρως από εξωτερικές πηγές.

Τρόφιμα:

• Συκώτι (αρνί, μοσχάρι) - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 60–100 µg

• Νεφρά - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 55–90 µg

• Σαρδέλες, σκουμπρί, τόνος - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 8–15 µg

• Μύδια, στρείδια - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 12–98 µg

• Κρέας (μοσχάρι, χοιρινό, κοτόπουλο) - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 1–3 µg

• Αυγά (κυρίως ο κρόκος) - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 1–1.5 µg

• Τυριά  Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) - 1–2 µg

• Γάλα & γιαούρτι - Περιεκτικότητα σε B12 (μικρογραμμάρια/100g) 0.4–1 µg

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη (ΣΗΠ) για ενήλικες είναι 2.4 µg/ημέρα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της έλλειψης βιταμίνης Β12 ?

• Νευρολογικές διαταραχές: παραισθησίες, αταξία, νοητική σύγχυση, υποξεία εκφύλιση νωτιαίου μυελού

• Αιματολογικές διαταραχές: μεγαλοβλαστική αναιμία

• Ψυχιατρικά συμπτώματα: κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, ψυχωσικά επεισόδια

Νευρολογικά συμπτώματα από έλλειψη Β12:

Η έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει πλήθος συμπτωμάτων, που επηρεάζουν κυρίως το αιμοποιητικό, το νευρικό και το γαστρεντερικό σύστημα. Σε προχωρημένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα είναι σοβαρά και δυνητικά μη αναστρέψιμα, ειδικά αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

• Αιμωδίες (μούδιασμα) και αίσθηση «καψίματος» στα άκρα

• Αδυναμία στα κάτω άκρα ή σπαστικότητα ή/και αστάθεια στο περπάτημα

• Μυϊκή αδυναμία

• Παραισθησίες (μυρμηκίαση, τσιμπήματα στα χέρια και πόδια)

• Ψυχιατρικά συμπτώματα (κατάθλιψη, σύγχυση, ψύχωση. παραληρητικές ιδέες))

• Αταξία (διαταραχή της ισορροπίας και του συντονισμού)

• Άνοια τύπου Alzheimer-like σε ηλικιωμένους

• Σπάνια, μπορεί να προκληθεί οξεία ή υποξεία νευρολογική επιδείνωση, που θυμίζει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (π.χ. αιφνίδια ημιπάρεση, δυσχέρεια ομιλίας).

• Μακροκυτταρική – μεγαλοβλαστική αναιμία

• Κόπωση, αδυναμία, δύσπνοια, ωχρότητα

• Λευκοπενία και θρομβοπενία

• Αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις

• Μωλωπισμοί/αιμορραγίες

• Αιμολυτικά φαινόμενα (σπανιότερα)

• Γλωσσίτιδα (ομαλή, ερυθρή, επώδυνη γλώσσα)

• Στοματίτιδα

• Ανορεξία, απώλεια βάρους

• Δυσπεψία, φούσκωμα

• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα

• Κακοήθης αναιμία (Pernicious anemia):

• Αυξημένη ομοκυστεΐνη και μεθυλομαλονικό οξύ

• Ατροφία γαστρικού βλεννογόνου (σε χρόνια ανεπάρκεια)

Πως γίνεται η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης Β12 ?

Η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης Β12 βασίζεται σε συνδυασμό κλινικής εικόνας και εργαστηριακών εξετάσεων. Συχνά απαιτείται συστηματική προσέγγιση, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή ή να προσομοιάζουν με άλλες παθήσεις.

Η υποψία τίθεται όταν υπάρχουν:

Αιματολογικά ευρήματα: μακροκυττάρωση, αναιμία, λευκοπενία ή θρομβοπενία

Νευρολογικά συμπτώματα: παραισθησίες, αστάθεια, αδυναμία, γνωσιακές διαταραχές

Γλωσσίτιδα, στοματίτιδα

Ιστορικό διατροφικών ελλείψεων ή παθήσεων γαστρεντερικού (γαστρεκτομή, νόσος Crohn, κακοήθης αναιμία, βίγκαν διατροφή)

Χρήση φαρμάκων που επηρεάζουν την απορρόφηση

Εργαστηριακές Εξετάσεις:

Επίπεδα βιταμίνης Β12 στον ορό:

• Τιμές αναφοράς: >200 pg/mL (148 pmol/L)

• Ένδειξη ανεπάρκειας: <150 pg/mL

Προσοχή: Τιμές 150–300 pg/mL θεωρούνται οριακές και χρειάζονται περαιτέρω έλεγχο.

Γενική αίματος:

• Μακροκυττάρωση (MCV > 100 fL)

• Μειωμένος αριθμός ερυθρών, λευκών και αιμοπεταλίων (πανκυτταροπενία)

• Υπερμεγάλες μορφές λευκών και υπερκατατμημένα ουδετερόφιλα

Βιοχημικές Εξετάσεις:

• Αυξημένη LDH και έμμεση χολερυθρίνη

• Μειωμένη απτοσφαιρίνη

Ποια είναι η θεραπεία για την έλλειψη βιταμίνης Β12

Η έλλειψη βιταμίνης Β12 είναι μια σοβαρή, αλλά αναστρέψιμη κατάσταση αν διαγνωστεί νωρίς. Τα νευρολογικά συμπτώματα μπορεί να προηγούνται ή να εμφανίζονται χωρίς αναιμία, κάτι που κάνει τη διάγνωση πιο απαιτητική.

Η άμεση συμπλήρωση B12 (από του στόματος ή ενέσιμα) μπορεί να προλάβει μόνιμη βλάβη.

Η θεραπεία της έλλειψης βιταμίνης Β12 εξαρτάται από:

• Τη βαρύτητα της ανεπάρκειας (συμπτώματα, επίπεδα B12)

• Την αιτία (π.χ. δυσαπορρόφηση vs διατροφική ανεπάρκεια)

• Την παρουσία νευρολογικών συμπτωμάτων

Η θεραπεία γίνεται είτε με ενέσεις είτε με per os (από του στόματος) συμπληρώματα, με στόχο την αποκατάσταση των επιπέδων, την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη υποτροπής.

Ενδομυϊκή (IM) Χορήγηση – Κλασική θεραπεία

Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα όταν:

• Υπάρχουν νευρολογικά συμπτώματα

• Υπάρχει δυσαπορρόφηση

• Υπάρχει κακοήθης αναιμία (έλλειψη ενδογενούς παράγοντα)

Από του στόματος (per os) θεραπεία

Αποτελεσματική όταν:

• Δεν υπάρχει σοβαρή δυσαπορρόφηση

• Δεν υπάρχουν σημαντικά νευρολογικά συμπτώματα

• Η αιτία είναι διατροφική (π.χ. βίγκαν διατροφή)

Θεραπεία της αιτίας

• Κακοήθης αναιμία: Διά βίου ενέσεις

• Γαστρεντερικές παθήσεις (π.χ. νόσος του Crohn, γαστρεκτομή): Μόνιμη ενδομυϊκή θεραπεία

• Φαρμακογενής ανεπάρκεια: Επανεκτίμηση φαρμακευτικής αγωγής

• Βιγκανισμός: Εκπαίδευση, συμπληρώματα ή εμπλουτισμένα τρόφιμα

Παρακολούθηση και αξιολόγηση ανταπόκρισης

• Επαναξιολόγηση επιπέδων B12 μετά 1–2 μήνες

• Αιματολογική βελτίωση (διόρθωση αναιμίας μέσα σε 1–2 εβδομάδες)

• Νευρολογική βελτίωση πιο αργή (μπορεί να χρειαστούν μήνες ή να μην είναι πλήρης αν υπάρχει καθυστέρηση στη θεραπεία)

• Παρακολούθηση MCV, LDH, ομοκυστεΐνης, MMA