top of page

Μηνιγγίτιδα, Ιογενής Μηνιγγίτιδα, Οξεία Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα, Τύποι, Συμπτώματα, Διάγνωση, Θεραπεία
Γκατζώνης Στέργιος - Στυλιανός MD, Phd - Νευρολόγος

Μηνιγγίτιδα, Ιογενής Μηνιγγίτιδα, Οξεία Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα, Γκατζώνης Στέργιος - Στυλιανός MD, Phd - Νευρολόγος, Ειδικός στις Μυϊκές Δυστροφίες, Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, Παγιδευτικές Νευροπάθειες, ΜΥΑΣΘΕΝΕΙΑ GRAVIS, Ημικρανία, Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κεφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια

Οι μήνιγγες είναι τρεις μεμβρανώδεις στιβάδες που περιβάλλουν και προστατεύουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό). Αναλυτικά:

​

Σκληρά μήνιγγα, η εξωτερική, παχιά και ινώδης μεμβράνη, που παρέχει μηχανική προστασία για τη στήριξη του εγκεφάλου.

 

Αραχνοειδής μήνιγγα, λεπτή, ημιδιαφανής μεμβράνη, που λειτουργεί ως φράγμα ανάμεσα στη σκληρά και τη χοριοειδή μήνιγγα.

 

Χοριοειδής μήνιγγα, η έσω στοιβάδα, που αγκαλιάζει την επιφάνεια του εγκεφάλου ακολουθώντας τις πτυχές και τις αυλακώσεις του. Έχει πολλά αιμοφόρα αγγεία που καταλήγουν βαθιά στον εγκέφαλο.

 

Ο χώρος μεταξύ της αραχνοειδούς και της χοριοειδούς μήνιγγας ονομάζεται υπαραχνοειδές διάστημα, όπου κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) που καλύπτει τον εγκέφαλο και έχει καθοριστικό ρόλο, στην:

  • Μηχανική προστασία: απορροφά και κατανέμει τις δυνάμεις πίεσης στον εγκέφαλο.

  • Μεταβολική λειτουργία: συμβάλλει στη ρύθμιση του μικροπεριβάλλοντος των νευρώνων και στη μεταφορά θρεπτικών ουσιών.

  • Αμυντική λειτουργία: δρα ως μέσο απομάκρυνσης άχρηστων προϊόντων και τοξινών.

Η μηνιγγίτιδα είναι η φλεγμονή των μηνίγγων, δηλαδή των παραπάνω αναφερομένων προστατευτικών μεμβρανών που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Παρά την απλότητα του ορισμού, αποτελεί μια ετερογενή παθολογική οντότητα με ποικίλη αιτιολογία και κλινική εικόνα.

Η φλεγμονή των μηνίγγων μπορεί να προκληθεί από διάφορα αίτια:

  • Λοιμώδη (βακτήρια, ιοί, μύκητες, παράσιτα, φυματίωση)

  • Μη λοιμώδη (αυτοάνοσα νοσήματα, φάρμακα, τοξικές αντιδράσεις)

  • Νεοπλασματικά ή παρανεοπλασματικά (διήθηση ή ανοσολογικοί μηχανισμοί σε κακοήθειες)

​Τι συμβαίνει στην μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα ξεκινά συνήθως όταν ένας παθογόνος μικροοργανισμός (βακτήριο, ιός, μύκητας ή παράσιτο), ή ένας μη λοιμώδης βλαπτικός παράγοντας (ανοσολογικός, φαρμακευτικός ή νεοπλασματικός) καταφέρει να παρακάμψει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.

Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους μηχανισμούς άμυνας του κεντρικού νευρικού συστήματος, καθώς ρυθμίζει επιλεκτικά την είσοδο ουσιών από το αίμα στον εγκέφαλο και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Όταν όμως ένα παθογόνο ή ένας βλαπτικός παράγοντας υπερβεί αυτό το φράγμα, εγκαθίσταται στο υπαραχνοειδές διάστημα, όπου κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ).

 

Το υπαραχνοειδές διάστημα είναι ένας χώρος με περιορισμένες αμυντικές δυνατότητες αφού διαθέτει χαμηλά επίπεδα ανοσοσφαιρινών, περιορισμένη συμπληρωματική δραστηριότητα και μειωμένη φαγοκυτταρική ικανότητα σε σύγκριση με το αίμα.

Αυτό καθιστά το περιβάλλον του  υπαραχνοειδούς διαστήματος ιδανικό για γρήγορο πολλαπλασιασμό των μικροβίων, εφόσον αυτά έχουν καταφέρει να εγκατασταθούν εκεί.

Σε ποιές ηλικίες εκδηλώνεται η μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε ηλικία, αλλά οι νεογνικές και παιδικές ηλικίες είναι οι πιο ευάλωτες, ενώ η εφηβεία παρουσιάζει αύξηση λόγω μηνιγγιτιδόκοκκου (Neisseria meningitidis).
Στους ενήλικες και ηλικιωμένους η συχνότητα είναι μικρότερη, αλλά η σοβαρότητα μεγαλύτερη.
Ας το δούμε αναλυτικά:
 
1. Νεογνά (0–28 ημέρες)
Συχνότητα: Υψηλή ευαισθησία λόγω αδύναμου ανοσοποιητικού συστήματος.
Συχνότερα αίτια: Group B Streptococcus, Escherichia coli, Listeria monocytogenes.
 
2. Βρέφη και νήπια (1–12 μηνών)
Συχνότητα: Ακόμη υψηλή.
Συχνότερα αίτια: Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae type b.
 
3. Παιδιά (1–18 ετών)
Συχνότητα: Πιο συχνή σε εφήβους (ιδιαίτερα στις ηλικίες 15–19 ετών).
Συχνότερα αίτια: Neisseria meningitidis (ιδιαίτερα στις εφηβικές ομάδες).
 
4. Ενήλικες
Συχνότητα: Χαμηλότερη από ότι στα παιδιά, αλλά αυξάνεται σε άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα ή χρόνια νοσήματα.
Συχνότερα αίτια: Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis.
 
5. Ηλικιωμένοι (>65 ετών)
Συχνότητα: Λιγότερο συχνή αλλά συνήθως πιο σοβαρή.
Συχνότερα αίτια: Streptococcus pneumoniae, Listeria monocytogenes.

Ποιοί είναι οι τύποι μηνιγγίτιδας

Ιογενής Μηνιγγίτιδα

Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος και συνήθως προκαλεί ήπια συμπτώματα.

Προκαλείται κυρίως από εντεροϊούς, αλλά και από ιούς του έρπητα, τον ιό της παρωτίτιδας ή και τον HIV κατά την πρωτολοίμωξη.

Η προσβολή των μηνίγγων γίνεται είτε μέσω αιματογενούς διασποράς είτε με άμεση επέκταση από γειτονικές περιοχές (π.χ. ρινοφάρυγγα). Η φλεγμονώδης αντίδραση οδηγεί σε λευκοκυττάρωση στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ), κυρίως λεμφοκυτταρική, με ήπια αύξηση της πρωτεΐνης και φυσιολογική ή ελαφρώς μειωμένη γλυκόζη.

Η ιογενής μετάδοση είναι συχνά πιο ήπια και δεν οδηγεί σε επιδημίες, σε αντίθεση με τη βακτηριακή μορφή.

Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα

Είναι σοβαρότερη και μπορεί να απειλήσει τη ζωή. Προκαλείται από βακτήρια όπως ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος και ο αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου Β.

Οι πιο συχνές μορφές είναι:

  • Οξεία βακτηριακή (η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων)

  • Χρόνια βακτηριακή (σπανιότερη, π.χ. φυματιώδης ή βρουκελλική μηνιγγίτιδα)

  • Υποξεία ή επιμένουσα μορφή σε ανοσοκατεσταλμένους ή με άτυπα βακτήρια (π.χ. Nocardia)

Οξεία Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα

Αναφέρεται ρητά σε ταχείας έναρξης (<1-2 ημερών), υψηλής φλεγμονώδους αντίδρασης και δυνητικά θανατηφόρα λοίμωξη των μηνίγγων από παθογόνα βακτήρια όπως:

  • Neisseria meningitidis

  • Streptococcus pneumoniae

  • Haemophilus influenzae τύπου b

Είναι ο τύπος που προκαλεί επείγον ιατρικό περιστατικό, με υψηλό κίνδυνο για οίδημα εγκεφάλου, σπασμούς, εγκεφαλικό επεισόδιο ή θάνατο.

Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μεταδίδεται κυρίως μέσω σταγονιδίων από τον ρινοφάρυγγα μολυσμένων ατόμων.

  • Neisseria meningitidis: η μετάδοση γίνεται με στενή επαφή ή αερογενώς, λόγω του ότι ο φάρυγγας αποτελεί κύριο χώρο αποικισμού.

  • Streptococcus pneumoniae: μεταδίδεται επίσης μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων, αλλά συχνά προϋπάρχει ιγμορίτιδα ή πνευμονία ως εστία λοίμωξης.

  • Haemophilus influenzae: λιγότερο συχνά λόγω εκτεταμένου εμβολιασμού, μεταδίδεται κυρίως με άμεση επαφή ή σταγονίδια.

Η βακτηριακή μετάδοση απαιτεί στενή ή παρατεταμένη επαφή με φορέα ή ασθενή. Τα βακτήρια πρώτα αποικίζουν τον ανώτερο αναπνευστικό και στη συνέχεια διεισδύουν στην κυκλοφορία, ξεπερνώντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό για να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα.

Φυματιώδης Μηνιγγίτιδα

Πρόκειται για μια υποξεία ή χρόνια μορφή μηνιγγίτιδας που προκαλείται από το Μυκοβακτήριο της φυματίωσης (Mycobacterium tuberculosis). Η λοίμωξη μπορεί να είναι αποτέλεσμα αιματογενούς διασποράς από πνευμονική φυματίωση ή από λανθάνουσα λοίμωξη του ΚΝΣ.

Η παθοφυσιολογία περιλαμβάνει την εστιακή φλεγμονή κυρίως στη βάση του εγκεφάλου, με δημιουργία κοκκιωμάτων, αρτηρίτιδας και υδροκέφαλου. Το ΕΝΥ εμφανίζει λεμφοκυτταρική υπεροχή, υψηλή πρωτεΐνη, πολύ χαμηλή γλυκόζη και αυξημένη πίεση.

Η έναρξη των συμπτωμάτων είναι ύπουλη, με αρχική κακουχία και προοδευτική επιδείνωση της συνείδησης.

Μυκητιασική και Παρασιτική Μηνιγγίτιδα

Η μυκητιασική μηνιγγίτιδα είναι λιγότερο συχνή και συνήθως επηρεάζει άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (πχ. ανοσοκατεσταλμένους, AIDS, μεταμοσχευμένοι, χρήση κορτικοστεροειδών ή ανοσοκατασταλτικών).

Ο νηματοειδής μύκητας Cryptococcus neoformans είναι το πιο συχνό αίτιο, με είσοδο μέσω του αναπνευστικού και αιματογενή διασπορά στον εγκέφαλο. Η φλεγμονώδης απάντηση είναι συνήθως υποτονική, με ήπια λεμφοκυττάρωση στο ΕΝΥ, αυξημένη πίεση και πρωτεΐνη και συχνά ελαττωμένη γλυκόζη. Η χρονιότητα των συμπτωμάτων και η σταδιακή επιδείνωση είναι χαρακτηριστικές.

Η μυκητιασική μηνιγγίτιδα μεταδίδεται από το περιβάλλον και όχι από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Στην παρασιτική μηνιγγίτιδα το παράσιτο εισέρχεται μέσω της μύτης κατά την επαφή με μολυσμένο νερό (λίμνες, θερμές πηγές), προκαλώντας πρωτοπαθή αμοιβαδική μηνιγγοεγκεφαλίτιδα.

Άσηπτη Μηνιγγίτιδα και Οξεία Άσηπτη Μηνιγγίτιδα

Είναι η φλεγμονή των μηνίγγων με αρνητικές καλλιέργειες ΕΝΥ για κοινά βακτηριακά παθογόνα.

Οι αιτίες είναι συνήθως ιογενούς αιτιολογίας, ή από μη τυπικά βακτήρια που δεν ανιχνεύονται εύκολα (π.χ. Borrelia, Treponema, Mycoplasma), από φάρμακα (π.χ. ΜΣΑΦ, IVIG), από συστηματικά νοσήματα (π.χ. ΣΕΛ, σαρκοείδωση, αγγειίτιδες), από νεοπλάσματα ή από παρανεοπλασματικά σύνδρομα, κ.α.

  • Οξεία Άσηπτη Μηνιγγίτιδα

Είναι υποκατηγορία της άσηπτης μηνιγγίτιδας με οξεία έναρξη (<5 ημέρες).

Χαρακτηριστικά: Ξαφνική εμφάνιση πυρετού, πονοκέφαλου, ναυτίας.

Η πορεία είναι συνήθως καλοήθης, εκτός εάν υποκρύπτεται σοβαρό συστηματικό νόσημα

  • Αυτοάνοση Μηνιγγίτιδα

Προκαλείται στο πλαίσιο νοσημάτων όπως η σαρκοείδωση, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), ή οι αγγειίτιδες.

  • Φαρμακευτική Μηνιγγίτιδα

Οφείλεται σε ανοσολογική αντίδραση σε φάρμακα (π.χ. ΜΣΑΦ, αντιβιοτικά, IVIG, μονοκλωνικά αντισώματα).

  • Νεοπλασματική Μηνιγγίτιδα

Προκαλείται από άμεση διήθηση των μηνίγγων από καρκινικά κύτταρα (λευχαιμίες, λεμφώματα, μεταστατικοί όγκοι).

  • Παρανεοπλασματική Μηνιγγίτιδα

Εμφανίζεται ως ανοσολογική αντίδραση σε κακοήθεια, χωρίς απαραίτητα άμεση διήθηση των μηνίγγων. Συνήθως συνοδεύεται από άλλες παρανεοπλασματικές εκδηλώσεις του ΚΝΣ.

Χρόνια Μηνιγγίτιδα

Αναφέρεται σε μηνιγγίτιδα με συμπτώματα διάρκειας άνω των 4 εβδομάδων η εξέλιξή της είναι αργή και τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο ήπια ή ασαφή, γεγονός που δυσκολεύει τη διάγνωση.

Περιλαμβάνει λοιμώδη και μη λοιμώδη αίτια. Οι λοιμώδεις παράγοντες περιλαμβάνουν Mycobacterium tuberculosis, Cryptococcus neoformans, Treponema pallidum (νευροσύφιλη) και Borrelia burgdorferi (νόσος Lyme). Μη λοιμώδη αίτια είναι τα νεοπλάσματα (μηνιγγικές μεταστάσεις), οι φλεγμονώδεις νόσοι (π.χ. σαρκοείδωση, αγγειίτιδες του ΚΝΣ), και φαρμακευτικές αντιδράσεις. Η εικόνα του ΕΝΥ και η κλινική πορεία είναι ετερόκλητες, με συχνά διαλείποντα ή μεταβαλλόμενα συμπτώματα.

Η έγκαιρη αναγνώριση είναι κρίσιμη για την αποφυγή μόνιμων νευρολογικών βλαβών.

Ποιος είναι ο τρόπος μετάδοσης της μηνιγγίτιδας

Η μετάδοση της μηνιγγίτιδας είναι στενά συνδεδεμένη με το παθογόνο:
  • Οι βακτηριακές μορφές μεταδίδονται κυρίως αερογενώς ή μέσω σταγονιδίων, και μπορούν να προκαλέσουν επιδημίες.
  • Οι ιογενείς μορφές μεταδίδονται συχνά μέσω κοπροστοματικής οδού ή επαναδραστηριοποιήσεων.
  • Οι μυκητιακές και παρασιτικές μορφές σχετίζονται με περιβαλλοντική έκθεση.
  • Οι μη λοιμώδεις μορφές δεν είναι μεταδοτικές.

Πώς φτάνει ένα μικρόβιο να μολύνει τις μήνιγγες;

​

Ένα μικρόβιο δεν προσβάλλει άμεσα τις μήνιγγες από το εξωτερικό περιβάλλον, αλλά βρίσκει τρόπους να "παρακάμψει" τις άμυνες του σώματος και να φτάσει ως εκεί μέσω του αίματος, ή μέσω κοντινών δομών. Ας το εξηγήσουμε από την αρχή, με τη σειρά που συμβαίνει μέσα στο σώμα:

 

1. Το μικρόβιο μπαίνει στο σώμα

Τα βακτήρια ή ιοί πρώτα αποικίζουν περιοχές όπου βρίσκονται φυσιολογικά ή εκτίθενται συχνά στο περιβάλλον: ρινοφάρυγγας, ανώτερο αναπνευστικό, γαστρεντερικός σωλήνας ή δέρμα.

Αρχικά, το μικρόβιο πολλαπλασιάζεται τοπικά. Στην περίπτωση των βακτηρίων της μηνιγγίτιδας, η πρώτη αποικία βρίσκεται σχεδόν πάντα στο ρινοφάρυγγα (δηλαδή στο πίσω μέρος της μύτης και του φάρυγγα).

 

2. Διείσδυση στον οργανισμό

Από τη ρινοφαρυγγική περιοχή, το μικρόβιο βρίσκει τρόπους να διαπεράσει τον επιθηλιακό φραγμό και να μπει στο αίμα. Από τη στιγμή που θα βρεθεί στο κυκλοφορικό σύστημα, αρχίζει να διασπείρεται σε ολόκληρο τον οργανισμό.

Αυτό το στάδιο είναι κρίσιμο, γιατί μέσω του αίματος μπορεί να φτάσει κοντά στα τριχοειδή αγγεία του εγκεφάλου. Εκεί, συναντά έναν νέο, πανίσχυρο φραγμό, τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.

 

3. Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός

Ο εγκέφαλος είναι τόσο σημαντικό και ευαίσθητο όργανο που διαθέτει μια ειδική προστατευτική δομή: τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.

Αυτός αποτελείται από:

  • Σφιχτά ενδοθηλιακά κύτταρα που δεν αφήνουν τίποτα να περάσει ελεύθερα

  • Βασική μεμβράνη και αστροκύτταρα που λειτουργούν ως φίλτρο

Ο ρόλος του αιματοεγκεφαλικού φραγμού είναι να επιτρέπει μόνο συγκεκριμένα μόρια (όπως θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο) να φτάνουν στον εγκέφαλο και να κρατά έξω βακτήρια, ιούς, φλεγμονώδη κύτταρα και τοξίνες.

Όμως, κάποια βακτήρια έχουν εξελιχθεί ειδικά για να ξεπερνούν αυτόν τον φραγμό.

 

4. Πώς το μικρόβιο "ξεγελά" τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό

Ορισμένα παθογόνα διαθέτουν μηχανισμούς που τους επιτρέπουν:

  • Να προσκολληθούν στα ενδοθηλιακά κύτταρα των εγκεφαλικών τριχοειδών

  • Να παραβιάσουν τα στενά σημεία επαφής (tight junctions)

  • Να προκαλέσουν φλεγμονή που "χαλαρώνει" τον φραγμό

  • Ή ακόμα και να χρησιμοποιήσουν τα ίδια τα φαγοκύτταρα του οργανισμού σαν "όχημα" για να περάσουν (ο λεγόμενος Trojan horse mechanism)

Μόλις περάσουν αυτό το σημείο, μπαίνουν στον χώρο ανάμεσα στις μήνιγγες – συγκεκριμένα στο υπαραχνοειδές διάστημα.

​

5. Μόλυνση του υπαραχνοειδούς χώρου – μηνιγγίτιδα

Τα μικρόβια εγκαθίστανται στο υπαραχνοειδές διάστημα, όπου κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ). Αυτό το υγρό δεν έχει ισχυρούς μηχανισμούς άμυνας όπως έχει το αίμα:

  • Έχει χαμηλή συγκέντρωση αντισωμάτων

  • Έχει λίγα λευκά αιμοσφαίρια

  • Δεν έχει συμπλήρωμα (δηλαδή ένα μέρος της ανοσίας που σκοτώνει βακτήρια)

Έτσι, τα μικρόβια βρίσκουν ιδανικό περιβάλλον για να πολλαπλασιαστούν χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση.

Το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά καθυστερημένα, αλλά όταν αντιδρά, το κάνει έντονα, δηλαδή στέλνει κύτταρα και φλεγμονώδεις ουσίες, που όμως:

  • Αυξάνουν την ενδοκράνια πίεση

  • Δημιουργούν οίδημα (πρήξιμο) του εγκεφάλου

  • Διαταράσσουν την εγκεφαλική αιματική ροή

  • Διαταράσσουν την κυκλοφορία του ΕΝΥ

  • Προκαλούν τις κλασικές εκδηλώσεις της μηνιγγίτιδας: πυρετό, πονοκέφαλο, αυχενική δυσκαμψία, σπασμούς, υδροκέφαλο, διαταραχή συνείδησης, σπασμούς, εγκεφαλικό επεισόδιο και μόνιμες νευρολογικές βλάβες.

Ποια είναι η επιδημιολογία της μηνιγγίτιδας

Η επιδημιολογία της μηνιγγίτιδας εξαρτάται από το αίτιο, την ηλικία του πληθυσμού, την γεωγραφική περιοχή και την προσβασιμότητα σε προληπτικά μέτρα (όπως εμβολιασμοί).

1. Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα

Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα αποτελεί την πιο σοβαρή μορφή, με υψηλή θνητότητα αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Συχνότητα: Παγκοσμίως, η επίπτωση κυμαίνεται περίπου σε 1–2 περιστατικά ανά 100.000 άτομα/έτος σε ανεπτυγμένες χώρες, αλλά σε περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομική φροντίδα ή σε ενδημικές περιοχές μπορεί να είναι πολύ υψηλότερη.

Παράγοντες κινδύνου: βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένοι, ανοσοκατεσταλμένοι, στενές κοινότητες (π.χ. στρατώνες, πανεπιστημιακές εστίες).

 

2. Ιογενής Μηνιγγίτιδα

Η πιο συχνή μορφή συνολικά, αλλά με ήπια πορεία και χαμηλή θνητότητα.

Συχνότητα: Η επίπτωση εκτιμάται περίπου 10–100 περιστατικά ανά 100.000 άτομα/έτος, κυρίως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες.

 

3. Μυκητιασική και Παρασιτική Μηνιγγίτιδα

Σπάνιες μορφές, συνήθως σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα (HIV/AIDS, μεταμοσχευμένοι, χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών).

Μορφές όπως η αμοιβαδική μηνιγγοεγκεφαλίτιδα εμφανίζονται σε θερμά νερά και είναι πολύ σπάνιες αλλά με σχεδόν 100% θνητότητα.

 

4. Μη λοιμώδης Μηνιγγίτιδα

Αυτοάνοσες, φαρμακευτικές ή νεοπλασματικές μορφές είναι σχετικά σπάνιες, δεν προκαλούν επιδημίες και η συχνότητά τους εξαρτάται από υποκείμενα νοσήματα και έκθεση σε φάρμακα ή κακοήθεια

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μηνιγγίτιδας

Η μηνιγγίτιδα είναι πολυπαραγοντική νόσος και ο κίνδυνος εξαρτάται από την αλληλεπίδραση ξενιστή–παθογόνου–περιβάλλοντος. Η πρόληψη περιλαμβάνει εμβολιασμό, αποφυγή συγχρωτισμού σε επιδημίες, έγκαιρη αντιμετώπιση ΩΡΛ λοιμώξεων και ιδιαίτερη προσοχή σε άτομα με ανοσοκαταστολή ή σπληνεκτομή.
Οι παράγοντες κινδύνου για μηνιγγίτιδα συνδυάζουν προδιάθεση του ξενιστή, έκθεση σε παθογόνο, ανατομικούς παράγοντες και περιβαλλοντικές συνθήκες. Η αναγνώρισή τους είναι κρίσιμη για πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και προσαρμογή θεραπείας, καθώς οι υψηλού κινδύνου ασθενείς μπορεί να απαιτούν προληπτικά μέτρα όπως εμβολιασμό ή προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή.
Οι παράγοντες κινδύνου σχετίζονται τόσο με την έκθεση στον λοιμογόνο παράγοντα όσο και με την ατομική προδιάθεση του οργανισμού.
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μηνιγγίτιδας:
 
Ηλικία
  • Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά έχουν ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα και είναι πιο ευάλωτα.
  • Οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα βακτηριακής μηνιγγίτιδας, ιδίως από Neisseria meningitidis, λόγω στενών κοινωνικών επαφών.
  • Οι ηλικιωμένοι έχουν αυξημένο κίνδυνο από Streptococcus pneumoniae λόγω ανοσολογικής γήρανσης.
 
Συνθήκες διαβίωσης και συγχρωτισμός
  • Φοιτητικές εστίες, στρατώνες, κατασκηνώσεις και φυλακές ευνοούν τη μετάδοση μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου λόγω στενής επαφής και σταγονιδίων.
 
Υποκείμενα νοσήματα ή καταστάσεις ανοσοκαταστολής
  • HIV λοίμωξη, καρκίνοι, χρόνια νοσήματα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης).
  • Θεραπεία με κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
  • Σπληνεκτομή ή λειτουργική ασπληνία αυξάνουν τον κίνδυνο βακτηριακής μηνιγγίτιδας από Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae και Neisseria meningitidis.
 
Έλλειψη εμβολιασμού
  • Η απουσία εμβολιασμού έναντι μηνιγγιτιδοκόκκου, πνευμονιόκοκκου ή Haemophilus influenzae τύπου b αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα σοβαρής βακτηριακής μηνιγγίτιδας.

Ποια είναι τα κλινικά σημεία και συμπτώματα της μηνιγγίτιδας

Η μηνιγγίτιδα εκδηλώνεται με ένα σύνολο συμπτωμάτων και κλινικών σημείων που προκύπτουν από τη φλεγμονή των μηνίγγων και τις επιδράσεις της στον εγκέφαλο, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και την ενδοκράνια πίεση.
Η εικόνα ποικίλλει ανάλογα με την αιτιολογία (βακτηριακή, ιογενής, μυκητιασική), την ηλικία και τη γενική κατάσταση του ασθενούς, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία που συγκροτούν την κλασική κλινική εικόνα.
 
Η έναρξη της βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι συνήθως αιφνίδια, με υψηλό πυρετό, ρίγος και έντονη κεφαλαλγία. Η κεφαλαλγία είναι διάχυτη, συνεχής και συχνά ανθεκτική στα κοινά αναλγητικά, ενώ επιδεινώνεται με την κίνηση της κεφαλής λόγω ερεθισμού των μηνίγγων.
Συνοδεύεται από ναυτία και εμέτους που δεν σχετίζονται απαραίτητα με τη λήψη τροφής, αλλά με την αυξημένη ενδοκράνια πίεση.
Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η αυχενική δυσκαμψία: ο ασθενής δυσκολεύεται να κάμψει τον αυχένα προς το θώρακα και συχνά υιοθετεί στάση με το κεφάλι σε ελαφρά έκταση για να μειώσει τον πόνο. Αυτό το εύρημα αποτελεί εκδήλωση ερεθισμού των μηνίγγων και ανιχνεύεται με τις κλασικές κλινικές δοκιμασίες Kernig και Brudzinski, οι οποίες αναδεικνύουν τον αντανακλαστικό μυϊκό σπασμό.
Η φωτοφοβία και η φωνοφοβία είναι συχνά συμπτώματα και αποδίδονται στην υπερευαισθησία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η διαταραχή του επιπέδου συνείδησης αποτελεί σημαντικό στοιχείο, που κυμαίνεται από απλή σύγχυση και υπνηλία μέχρι λήθαργο ή κώμα, ανάλογα με τη βαρύτητα και την εξέλιξη της νόσου. Σπασμοί μπορεί να εμφανιστούν, ιδίως σε βακτηριακή μηνιγγίτιδα και οφείλονται σε ερεθισμό του εγκεφαλικού φλοιού ή σε επιπλοκές όπως αγγειίτιδα και ισχαιμία.
Στα παιδιά και ιδιαίτερα στα βρέφη, η κλινική εικόνα είναι λιγότερο τυπική: εκδηλώνεται με ανορεξία, ευερεθιστότητα, υπόταση ή προπέτεια της πρόσθιας πηγής, γεγονός που απαιτεί υψηλό δείκτη υποψίας.
 
Επιπρόσθετα, σε μηνιγγιτιδοκοκκική λοίμωξη συχνά παρατηρείται χαρακτηριστικό πετεχειώδες ή πορφυρικό εξάνθημα (είναι τύποι δερματικών εξανθημάτων που χαρακτηρίζονται από μικρές, κόκκινες ή μωβ κηλίδες στο δέρμα, οι οποίες οφείλονται σε αιμορραγία κάτω από το δέρμα), το οποίο αποτελεί ένδειξη σηψαιμίας και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Η παρουσία εστιακών νευρολογικών σημείων, όπως πάρεση κρανιακών νεύρων, ημιπάρεση ή διαταραχές οπτικής οξύτητας, υποδηλώνει επιπλοκές από την ίδια τη φλεγμονώδη διεργασία ή την αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης.
 
Συνολικά, η μηνιγγίτιδα χαρακτηρίζεται από τριάδα συμπτωμάτων —πυρετό, κεφαλαλγία και αυχενική δυσκαμψία— στην οποία συχνά προστίθενται διαταραχές συνείδησης, σπασμοί και εξανθήματα, ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα και την εξέλιξη. Η έγκαιρη αναγνώριση των σημείων αυτών έχει καθοριστική σημασία, καθώς η νόσος μπορεί να επιδεινωθεί ταχύτατα και να οδηγήσει σε βαριές νευρολογικές βλάβες ή θάνατο εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.

Ποια είναι κλινική εικόνα του ασθενούς που νοσεί από μηνιγγίτιδα

Η κλινική εικόνα του ασθενούς με μηνιγγίτιδα χαρακτηρίζεται από την οξεία εγκατάσταση γενικών συμπτωμάτων λοίμωξης και ταυτόχρονα από σημεία που υποδηλώνουν φλεγμονή των μηνίγγων και επιβάρυνση του κεντρικού νευρικού συστήματος.

 

Συνήθως, η νόσος ξεκινά με υψηλό πυρετό, ρίγος και έντονη κακουχία. Πολύ γρήγορα εμφανίζεται ισχυρή κεφαλαλγία, διάχυτη και συνεχής, που δεν υποχωρεί με απλά αναλγητικά και επιδεινώνεται με τις κινήσεις του αυχένα. Η ναυτία και οι έμετοι είναι συχνοί και αποδίδονται στην αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης. Το πλέον χαρακτηριστικό σημείο είναι η αυχενική δυσκαμψία: ο ασθενής δεν μπορεί να κάμψει το κεφάλι προς το θώρακα λόγω αντανακλαστικού μυϊκού σπασμού από τον ερεθισμό των μηνίγγων.

 

Συχνά παρατηρούνται φωτοφοβία και φωνοφοβία, με έντονη δυσανεξία στο φως και στον θόρυβο. Καθώς εξελίσσεται η φλεγμονή, επέρχονται διαταραχές της συνείδησης, από ήπια σύγχυση έως λήθαργο και κώμα, ανάλογα με τη βαρύτητα και την ταχύτητα εξέλιξης. Σπασμοί μπορεί να εμφανιστούν, ιδιαίτερα στη βακτηριακή μορφή, λόγω ερεθισμού του φλοιού ή ισχαιμικών βλαβών.

Σε μηνιγγιτιδοκοκκική λοίμωξη, η κλινική εικόνα μπορεί να περιπλέκεται με πετεχειώδες ή πορφυρικό εξάνθημα, ένδειξη σηψαιμίας και επείγουσα κατάσταση.

 

Στα βρέφη και μικρά παιδιά η εικόνα συχνά δεν είναι τυπική: παρατηρείται άρνηση σίτισης, ευερεθιστότητα, λήθαργος, ανεξήγητο κλάμα ή προπέτεια της πρόσθιας πηγής (διόγκωση της μαλακής περιοχής στο κεφάλι του βρέφους, στο σημείο όπου ενώνονται τα οστά του κρανίου).

Στους ηλικιωμένους αντίθετα, η νόσος μπορεί να εμφανιστεί με πιο ήπια συμπτώματα, αλλά με γρήγορη επιδείνωση του επιπέδου συνείδησης.

 

Συνολικά, ο ασθενής με μηνιγγίτιδα εμφανίζει την κλασική τριάδα: πυρετό, κεφαλαλγία και αυχενική δυσκαμψία, στην οποία προστίθενται κατά περίπτωση διαταραχές συνείδησης, σπασμοί και εξανθήματα. Η παρουσία αυτών των εκδηλώσεων, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχουν οξέα σημεία λοίμωξης, επιβάλλει άμεση κλινική διερεύνηση και θεραπευτική παρέμβαση, λόγω της ταχείας εξέλιξης και της υψηλής θνητότητας της νόσου.

Ποια είναι η εξέλιξη της μηνιγγίτιδας

Η εξέλιξη της μηνιγγίτιδας εξαρτάται από τον αιτιολογικό παράγοντα, την ηλικία και την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς, καθώς και από την ταχύτητα διάγνωσης και έναρξης της θεραπείας.
Η νόσος μπορεί να ακολουθήσει ταχύτατη και κακοήθη πορεία ή να έχει ηπιότερη, αυτοπεριοριζόμενη μορφή, ιδίως όταν πρόκειται για ιογενή αιτιολογία.
 
Στην βακτηριακή μηνιγγίτιδα, η πορεία είναι συνήθως οξεία και τα συμπτώματα εγκαθίστανται σε διάστημα λίγων ωρών έως ημερών.
Ο ασθενής ξεκινά με πυρετό, κεφαλαλγία και δυσκαμψία αυχένα, που γρήγορα συνοδεύονται από ναυτία, εμέτους και φωτοφοβία.
Εάν δεν υπάρξει έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση, η φλεγμονή στον υπαραχνοειδή χώρο προκαλεί έντονο εγκεφαλικό οίδημα, αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης και διαταραχή της αιματικής κυκλοφορίας του εγκεφάλου. Αυτό οδηγεί σε μεταβολή του επιπέδου συνείδησης, σπασμούς, εστιακά νευρολογικά ελλείμματα ή ακόμη και κώμα. Σε περιπτώσεις σηψαιμικής διασποράς, όπως στη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, η εξέλιξη μπορεί να είναι κεραυνοβόλος, με εμφάνιση πετεχειώδους εξανθήματος, υπότασης, διαταραχής πηκτικότητας και πολυοργανικής ανεπάρκειας.
 
Η ιογενής μηνιγγίτιδα, αντιθέτως, συνήθως έχει πιο ήπια πορεία. Τα συμπτώματα μοιάζουν με εκείνα της βακτηριακής μορφής αλλά είναι λιγότερο έντονα και συχνά αυτοϊώνται σε λίγες ημέρες έως μία εβδομάδα χωρίς σοβαρές νευρολογικές επιπλοκές. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως με ιούς όπως ο έρπης, μπορεί να συνυπάρξει ή να εξελιχθεί σε εγκεφαλίτιδα, με σοβαρότερες συνέπειες.
 
Η μυκητιασική και παρασιτική μηνιγγίτιδα ακολουθεί συνήθως πιο υποξεία ή χρόνια πορεία, με προοδευτική κεφαλαλγία, ήπιο πυρετό και σταδιακή έκπτωση νευρολογικών λειτουργιών. Εκδηλώνεται κυρίως σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και η εξέλιξη εξαρτάται από την έγκαιρη αναγνώριση και την εντατική θεραπευτική αγωγή.
 
Όσον αφορά την έκβαση, ακόμη και με θεραπεία, η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να αφήσει σοβαρές νευρολογικές επιπλοκές, όπως απώλεια ακοής, υδροκέφαλο, μαθησιακές δυσκολίες ή μόνιμα εστιακά νευρολογικά ελλείμματα. Χωρίς θεραπεία, η θνητότητα είναι εξαιρετικά υψηλή. Αντίθετα, η ιογενής μορφή έχει κατά κανόνα καλή πρόγνωση.
 
Ένα 10-20% των επιζώντων από μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα θα παραμείνει με σοβαρά νευρολογικά ελλείμματα
Τα πιο συχνά είναι:
  • Απώλεια ακοής: αποτελεί τη συχνότερη επιπλοκή, λόγω βλάβης του κοχλιακού νεύρου ή του έσω ωτός από τη φλεγμονώδη διεργασία.
  • Νευρολογικά ελλείμματα: πάρεση κρανιακών νεύρων, ημιπάρεση, διαταραχές ισορροπίας, σπαστικότητα.
  • Διαταραχές γνωστικών λειτουργιών: προβλήματα μνήμης, συγκέντρωσης, μαθησιακές δυσκολίες σε παιδιά, μειωμένη νοητική απόδοση.
  • Σπασμοί και επιληπτικά σύνδρομα: αποτέλεσμα εγκεφαλικών ουλών ή αγγειακών επιπλοκών.
  • Ψυχιατρικές ή συμπεριφορικές διαταραχές: άγχος, κατάθλιψη, συναισθηματική αστάθεια.
  • Ακρωτηριασμοί ή ορθοπεδικές αναπηρίες: σε περιπτώσεις σηψαιμίας με εκτεταμένη ισχαιμία ή γάγγραινα λόγω διάχυτης ενδαγγειακής πήξης.

Πως γίνεται η διάγνωση της μηνιγγίτιδας

Η διάγνωση της μηνιγγίτιδας είναι ένα επείγον ιατρικό σύμβαμα, καθώς η νόσος μπορεί να εξελιχθεί ραγδαία και η καθυστέρηση στη θεραπεία αυξάνει τη θνητότητα και τη νοσηρότητα. Βασίζεται στη συνδυασμένη εκτίμηση της κλινικής εικόνας, των εργαστηριακών εξετάσεων και των απεικονιστικών μεθόδων όπου απαιτείται. Η έγκαιρη αναγνώριση είναι κρίσιμη, γιατί κάθε ώρα καθυστέρησης στη χορήγηση κατάλληλης θεραπείας αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου και μόνιμων νευρολογικών επιπλοκών.

 

Κλινική υποψία

Η διάγνωση ξεκινά από την αναγνώριση της χαρακτηριστικής συμπτωματολογίας:

  • υψηλός πυρετός, κεφαλαλγία, αυχενική δυσκαμψία (η κλασική τριάδα),

  • διαταραχές συνείδησης, σπασμοί, φωτοφοβία, φωνοφοβία,

  • σε παιδιά: ευερεθιστότητα, λήθαργος, άρνηση σίτισης, προπέτεια πρόσθιας πηγής,

  • σε μηνιγγιτιδοκοκκική λοίμωξη: πετεχειώδες ή πορφυρικό εξάνθημα.

Η παρουσία αυτών των σημείων θεωρείται ιατρικό επείγον και ο ασθενής πρέπει να διερευνηθεί άμεσα.

 

Εργαστηριακός έλεγχος – Οσφυονωτιαία παρακέντηση

  • Η οσφυονωτιαία παρακέντηση με τη λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) από τον υπαραχνοειδή χώρο και την ανάλυσή του είναι η καθοριστική εξέταση για τη διάγνωση.

  • Κυτταρολογική εξέταση: πολυμορφοπυρηνική λευκοκυττάρωση στη βακτηριακή μορφή, λεμφοκυττάρωση στην ιογενή.

  • Βιοχημική ανάλυση:

    • χαμηλή γλυκόζη και υψηλή πρωτεΐνη στη βακτηριακή,

    • συνήθως φυσιολογική γλυκόζη και ήπια αύξηση πρωτεΐνης στην ιογενή.

  • Μικροβιολογικές μέθοδοι: χρώση κατά Gram, καλλιέργεια ΕΝΥ, μοριακές τεχνικές (PCR) για ταυτοποίηση του παθογόνου.

 

Απεικονιστικός έλεγχος

Η αξονική τομογραφία εγκεφάλου προηγείται της παρακέντησης σε ασθενείς με:

  • εστιακά νευρολογικά ελλείμματα,

  • διαταραχή συνείδησης,

  • σπασμούς,

  • σημεία αυξημένης ενδοκράνιας πίεσης ή ιστορικό ανοσοκαταστολής.

Στόχος είναι να αποκλειστεί χωροκατακτητική βλάβη ή σοβαρό οίδημα που θα έκανε την παρακέντηση επικίνδυνη.

 

Συμπληρωματικές εξετάσεις

  • Αιματολογικές: γενική αίματος, δείκτες φλεγμονής (CRP, ταχύτητα καθίζησης, προκαλσιτονίνη).

  • Αιμοκαλλιέργειες: συχνά θετικές και βοηθούν στον εντοπισμό του παθογόνου.

  • Άλλες καλλιέργειες (ρινοφαρυγγικού εκκρίματος, ουροκαλλιέργεια) αν υπάρχει υποψία εστίας.

 

Διαφορική διάγνωση

Η διάγνωση πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από άλλες καταστάσεις που προκαλούν παρόμοια εικόνα, όπως εγκεφαλίτιδα, υποαραχνοειδής αιμορραγία, αποστήματα εγκεφάλου, σήψη με εγκεφαλοπάθεια ή ιογενείς εμπύρετες καταστάσεις με κεφαλαλγία.

Ποια είναι η θεραπεία της μηνιγγίτιδας

Η θεραπεία της μηνιγγίτιδας απαιτεί άμεση έναρξη εμπειρικής αντιβιοτικής αγωγής, συχνά σε συνδυασμό με κορτικοστεροειδή, εντατική υποστηρικτική φροντίδα και προσαρμογή της αγωγής με βάση τα αποτελέσματα του ΕΝΥ και τις καλλιέργειες.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία καθορίζουν την πρόγνωση και μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου και μόνιμων επιπλοκών.

 

1. Επείγουσα αντιμετώπιση και υποστηρικτικά μέτρα

  • Νοσηλεία σε νοσοκομείο: σε μονάδα με δυνατότητα εντατικής παρακολούθησης.

  • Άμεση έναρξη εμπειρικής αντιμικροβιακής αγωγής χωρίς καθυστέρηση για τα αποτελέσματα του ΕΝΥ, εφόσον υπάρχει ισχυρή κλινική υποψία.

  • Υποστηρικτικά μέτρα: ενυδάτωση, οξυγόνωση, ρύθμιση ηλεκτρολυτών, αντιμετώπιση σπασμών, παρακολούθηση ενδοκράνιας πίεσης.

 

2. Αντιμικροβιακή θεραπεία

Η επιλογή εξαρτάται από την ηλικία, την κλινική κατάσταση και τον πιθανό μικροοργανισμό. Το φάσμα των αντιβιώσεων περιλαμβάνει φάρμακα και συνδυασμούς αυτών, όπως αμπικιλλίνη + κεφοταξίμη, αμινογλυκοσίδη, κεφτριαξόνη ή κεφοταξίμη ± βανκομυκίνη, βανκομυκίνη + μεροπενέμη ή κεφταζιδίμη, κ.α.

 

3. Συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή

  • Κορτικοστεροειδή (δεξαμεθαζόνη): χορηγούνται ταυτόχρονα με την πρώτη δόση αντιβιοτικού, ιδίως σε βακτηριακή μηνιγγίτιδα από πνευμονιόκοκκο, καθώς μειώνουν τον κίνδυνο απώλειας ακοής και άλλων νευρολογικών επιπλοκών.

  • Αντιεπιληπτικά: εάν ο ασθενής παρουσιάζει σπασμούς.

  • Αντιπυρετικά και αναλγητικά: για τον έλεγχο πυρετού και κεφαλαλγίας.

 

4. Ειδική θεραπεία ανά αιτιολογία

  • Ιογενής μηνιγγίτιδα: συνήθως υποστηρικτική αγωγή. Εξαίρεση αποτελεί ο ερπητικός ιός (HSV), όπου χορηγείται ακυκλοβίρη.

  • Μυκητιασική μηνιγγίτιδα: αντιμετωπίζεται με αντιμυκητιασικά φάρμακα.

  • Φυματιώδης μηνιγγίτιδα: συνδυασμός τεσσάρων αντιφυματικών φαρμάκων (ισονιαζίδη, ριφαμπικίνη, πυραζιναμίδη, εθαμβουτόλη) με κορτικοστεροειδή για πολλούς μήνες.

 

Η θεραπεία της μηνιγγίτιδας εξαρτάται από το αίτιο (βακτηριακό, ιογενές, μυκητιασικό, φυματιώδες, παρασιτικό, φαρμακευτικό ή αυτοάνοσο). Κάθε τύπος απαιτεί διαφορετική προσέγγιση.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της μηνιγγίτιδας

Η μηνιγγίτιδα είναι νόσος με υψηλό κίνδυνο τόσο για οξείες θανατηφόρες επιπλοκές όσο και για μακροχρόνια νευρολογικά και λειτουργικά ελλείμματα στους επιζώντες. Γι’ αυτό θεωρείται πάντα ιατρικό επείγον, όπου η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μειώνουν σημαντικά τη θνητότητα και τη νοσηρότητα.

Οι επιπλοκές της μηνιγγίτιδας είναι πολλές και μπορεί να είναι είτε οξείες, δηλαδή να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της νόσου, είτε μακροχρόνιες, δηλαδή να παραμείνουν στον ασθενή μετά την αποδρομή της λοίμωξης.

Η βαρύτητά τους εξαρτάται από τον αιτιολογικό παράγοντα, την ηλικία, την ταχύτητα έναρξης της θεραπείας και την ανταπόκριση του οργανισμού.

 

1. Οξείες επιπλοκές

Αυτές εκδηλώνονται κατά την ενεργό φάση της νόσου και μπορεί να απειλήσουν άμεσα τη ζωή:

  • Σηψαιμία και καταπληξία (shock): ιδίως στη μηνιγγιτιδοκοκκική λοίμωξη, με διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, υπόταση και πολυοργανική ανεπάρκεια.

  • Οξύ εγκεφαλικό οίδημα: οδηγεί σε αυξημένη ενδοκράνια πίεση, κίνδυνο εγκεφαλικής κήλης και θάνατο.

  • Υδροκέφαλος: λόγω απόφραξης της ροής του ΕΝΥ από τις φλεγμονώδεις μεμβράνες.

  • Σπασμοί και επιληπτικές κρίσεις: εξαιτίας ερεθισμού του εγκεφαλικού φλοιού.

  • Αγγειακές επιπλοκές: αγγειίτιδα, θρόμβωση ή ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια.

  • Εστιακά νευρολογικά ελλείμματα: πάρεση, διαταραχές ομιλίας, οπτικές διαταραχές.

  • Πάρεση κρανιακών νεύρων: συνηθέστερα του VI (απαγωγό) και του VIII (αιθουσαίο-κοχλιακό).

  • Πνευμονικό οίδημα νευρογενούς αιτιολογίας ή καρδιακές αρρυθμίες λόγω δυσλειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

 

2. Χρόνιες / Μακροχρόνιες επιπλοκές

Αφορούν κυρίως όσους επέζησαν βακτηριακής μηνιγγίτιδας και εμφανίζονται σε ποσοστό 10–30% ανάλογα με τον παθογόνο μικροοργανισμό:

  • Απώλεια ακοής: η συχνότερη μόνιμη επιπλοκή, λόγω βλάβης του κοχλιακού νεύρου ή του έσω ωτός.

  • Μόνιμες νευρολογικές βλάβες: πάρεση, ημιπληγία, διαταραχές ισορροπίας, σπαστικότητα.

  • Γνωστικές και ψυχολογικές διαταραχές: μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης, μειωμένη νοητική απόδοση, κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές.

  • Επιληψία: δευτεροπαθής σε ουλές ή εγκεφαλικά επεισόδια που προκλήθηκαν κατά τη νόσο.

  • Υδροκέφαλος χαμηλής πίεσης ή χρόνιος υδροκέφαλος: με ανάγκη τοποθέτησης βαλβίδας παροχέτευσης.

  • Ακρωτηριασμοί και ορθοπεδικές αναπηρίες: κυρίως σε μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία με γάγγραινα.

  • Ενδοκρινικές δυσλειτουργίες: σπανιότερα, λόγω βλάβης υποθαλάμου–υπόφυσης (π.χ. σε φυματιώδη μηνιγγίτιδα).

Συμπερασματικά

Η μηνιγγίτιδα αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, με υψηλή θνητότητα στις βακτηριακές μορφές και συχνές επιπλοκές.

Δεν είναι μια απλή λοίμωξη, δεν είναι ένα “συνάχι” ή ένας πυρετός που θα περάσει με λίγη ξεκούραση. Είναι μια από τις πιο επικίνδυνες λοιμώξεις του νευρικού μας συστήματος, που μπορεί να εξελιχθεί ραγδαία, μέσα σε λίγες ώρες, ακόμη και σε υγιή άτομα.

Η ασθένεια αυτή μπορεί να ξεκινήσει ύπουλα, με έναν πονοκέφαλο ή έναν πυρετό, αλλά γρήγορα μπορεί να οδηγήσει σε σπασμούς, κώμα και θάνατο.

 

Ένας νέος άνθρωπος, απολύτως υγιής, μπορεί το πρωί να έχει ένα απλό αίσθημα αδιαθεσίας και το βράδυ να δίνει μάχη για τη ζωή του στην εντατική.

Αυτό δεν είναι υπερβολή είναι μία πραγματικότητα που βλέπουμε καθημερινά στα νοσοκομεία.

 

Ακόμη και όσοι επιβιώσουν, δεν βγαίνουν πάντα αλώβητοι: έως και ένας στους πέντε ασθενείς θα παραμείνει με μόνιμα νευρολογικά ελλείμματα, όπως απώλεια ακοής, μαθησιακές δυσκολίες, ή κινητικές αναπηρίες.

 

Το μήνυμα που πρέπει να μείνει σε όλους είναι το εξής:

Η μηνιγγίτιδα σκοτώνει αλλά μπορούμε να την προλάβουμε. Ο εμβολιασμός είναι το ισχυρότερο όπλο μας. Μια απλή, ασφαλής ένεση μπορεί να σώσει μια ζωή, μπορεί να σώσει τη δική σας ή του παιδιού σας.

Η πρόληψη είναι το κλειδί και η ταχύτητα η σωτηρία.

Στη μηνιγγίτιδα, κάθε ώρα μετράει και μερικές φορές, είναι η διαφορά ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΕ ΤΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΑΣ

Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδ�ες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κεφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια, γιατρός για ινομυαλγία

Για ραντεβού στο Νευρολογικό Ιατρείο Σπύρου Μερκούρη 39 Χίλτον 116 34 - Αθήνα 4ος Όροφος
μπορείτε να καλέσετε την Γραμματεία στα τηλ.:

210 729 3431 - 210 724 1956

​

Το ωράριο του Ιατρείου είναι κατόπιν ραντεβού κάθε:  
Δευτέρα, Τετάρτη  και Πέμπτη
16:30 - 21:00

  • Facebook
  • TikTok
  • Youtube

ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ

Γκατζώνης Νευρολόγος, νευρολογος, nevrologos, Επιληψία, Ημικρανία, γιατρος για πονοκεφαλο, γιατρος για ημικρανια, Κεφαλαλγία, παρκινσον, αλτσχαιμερ, πονοκέφαλος, Νευρολόγος για Ημικρανία, botox για ημικρανία, botox πονοκεφαλος, θεραπεία Επιληψίας, γιατρός για Επιληψία, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρός για Σκλήρυνση κατά Πλάκας, γιατρος για Alzheimer, γιατρός για Parkinson, Πάρεση Προσωπικού Νεύρου, γιατρός για Πάρεση, γιατρος για ζαλάδες, Χρόνιος Νευροπαθητικός Πόνος, γιατρός για Μυαλγίες, γιατρός για Άνοια, Νευραλγία Τριδύμου, γιατρός για Νευραλγία Τριδύμου, Αθροιστική κ�εφαλαλγία, Κεφαλαλγία τάσεως, γιατρός για Διαβητική Νευροπάθεια, γιατρός για ινομυαλγία

Σε απλή και κατανοητή γλώσσα, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για πολλά ενδιαφέροντα που συμβάλλουν στην πρόληψη και διατήρηση της καλής υγείας.

VIDEO & ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Παρουσιάσεις από τον Καθηγητή κ. Γκατζώνη, σε θέματα Νευρολογικών παθήσεων.

bottom of page