Ο πόνος μέλους φάντασμα (phantom limb pain) είναι ένα ιδιαίτερο είδος νευροπαθητικού πόνου που εμφανίζεται μετά από ακρωτηριασμό ή χειρουργική αφαίρεση ενός μέλους (χέρι, πόδι ή άλλου τμήματος του σώματος). Παρά το γεγονός ότι το μέλος δεν υπάρχει πια στο σώμα, ο ασθενής νιώθει πόνο, καύσο, τσιμπήματα ή και σπασμούς στο σημείο που θα βρισκόταν το μέλος, για τον λόγο ότι ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός συνεχίζουν να «αντιλαμβάνονται» την ύπαρξη του μέλους ή του οργάνου και μπορούν να παράγουν έντονες αισθήσεις πόνου, καύσου, μουδιάσματος ή κράμπας, παρά το ότι το σωματικό μέρος λείπει.
Ο πόνος μέλους φάντασμα δεν είναι ψυχολογική αυταπάτη, αλλά πραγματική αίσθηση πόνου που προκύπτει από αλλαγές στο νευρικό σύστημα. Η συχνότητά του υπολογίζεται σε 50–80% των ατόμων μετά από ακρωτηριασμό.
Στην πραγματικότητα μπορεί να εμφανιστεί μετά από κάθε χειρουργική αφαίρεση ή απώλεια τμήματος του σώματος, όχι μόνο χεριού ή ποδιού.
Συχνές περιοχές εμφάνισης
-
Δάκτυλα / χέρια και πόδια, Μετά από ακρωτηριασμό χεριού, δακτύλων ή ποδιού, ο πόνος φάντασμα είναι πολύ συχνός. Οι ασθενείς περιγράφουν συχνά αίσθηση «σφιξίματος», κράμπας ή ηλεκτρικού πόνου στο ακρωτηριασμένο μέρος.
-
Μαστός. Μετά από μαστεκτομή, εμφανίζεται συχνά πόνος στο θωρακικό τοίχωμα ή τη μασχάλη, σαν να υπάρχει ακόμα ο μαστός. Συχνά συνυπάρχει δυσαισθησία ή μυρμήγκιασμα και περιορισμός κινήσεων του ώμου λόγω προστατευτικής συμπεριφοράς.
-
Οφθαλμός. Μετά την αφαίρεση ενός οφθαλμού μπορεί να εμφανιστεί πόνος ή αίσθηση πίεσης στο μάτι που λείπει, ακόμα και μυϊκός πόνος γύρω από την περιοχή.
-
Δόντια. Μετά από εξαγωγή δοντιού ή οδοντοφατνιακές επεμβάσεις, μπορεί να εμφανιστεί νευροπαθητικός πόνος φατνίου, με αίσθηση καύσου ή μουδιάσματος.
Άλλα όργανα και τμήματα σώματος που μπορούν να επηρεαστούν
Αφαίρεση μέρους γεννητικών οργάνων, μέρους γλώσσας, τμήματος μύτης ή αυτιού μπορεί να προκαλέσει αντίστοιχες φανταστικές αισθήσεις πόνου.
Ο εγκέφαλος διατηρεί την «χαρτογράφηση» αυτών των οργάνων και συνεχίζει να λαμβάνει και να ερμηνεύει σήματα, με αποτέλεσμα την εκδήλωση πόνου ή δυσάρεστων αισθήσεων.
Κλινικά χαρακτηριστικά πόνου μέλους φάντασμα
Ο πόνος μπορεί να είναι οξύς, καυστικός ή ηλεκτρικός. Συχνά συνοδεύεται από αίσθηση μυρμηγκιάσματος, σφιξίματος, ή κράμπας.
Η ένταση του πόνου δεν συνδέεται πάντα με το μέγεθος ή τη θέση του αφαιρεθέντος τμήματος, αφού μικρά όργανα όπως δάκτυλα ή δόντια μπορεί να προκαλέσουν εξίσου έντονο πόνο.
Οι αισθήσεις μπορεί να είναι παροξυσμικές ή συνεχείς, και μερικές φορές πυροδοτούνται από αλλαγές θερμοκρασίας, πίεσης ή συναισθηματικής φόρτισης.
Βασικά χαρακτηριστικά & συμπτώματα του πόνου μέλους φάντασμα
Ο εγκέφαλος διαθέτει έναν χάρτη του σώματος (σωματοαισθητικός φλοιός). Ακόμη και μετά την αφαίρεση μέλους ή οργάνου, η φλοιική περιοχή παραμένει ενεργή.
Τα νεύρα που τροφοδοτούσαν το τμήμα μπορεί να δημιουργούν εκτοπική εκφόρτιση ή νευρώματα.
Η αλληλεπίδραση περιφερικών σημάτων, νωτιαίας υπερδιέγερσης και φλοιικής αναδιοργάνωσης παράγει την αίσθηση πόνου ή δυσφορίας στο μέλος ή όργανο που δεν υπάρχει πλέον.
Με άλλα λόγια, ο πόνος φάντασμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε τμήμα του σώματος ή όργανο που αφαιρείται. Η κοινή βάση όλων είναι η συντήρηση της νευρικής και φλοιικής αναπαράστασης του απολεσθέντος μέρους και η αντίστοιχη νευρωνική υπερδιέγερση.
-
Εμφανίζεται σε μέλος που δεν υπάρχει πλέον: Ο εγκέφαλος «εξακολουθεί» να λαμβάνει ή να παράγει σήματα σαν να ήταν εκεί το χέρι, το πόδι ή άλλο τμήμα.
-
Συχνά ξεκινά λίγες μέρες ή εβδομάδες μετά τον ακρωτηριασμό, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και μήνες ή χρόνια αργότερα.
-
Έχει νευροπαθητική φύση: οφείλεται σε βλάβη ή αναδιοργάνωση του νευρικού συστήματος και όχι σε τραυματισμό ιστών.
Οι ασθενείς περιγράφουν τον πόνο με μεγάλη ποικιλία, αλλά οι πιο συνηθισμένες εμπειρίες είναι:
-
Καύσος, αίσθηση σαν το δέρμα ή οι μύες του μέλους να καίγονται.
-
Μυρμήγκιασμα ή «ηλεκτρικά» τινάγματα, σαν μικρά ηλεκτροσόκ ή σαν να σε τσιμπάει κάτι.
-
Μουδιάσματα, το μέλος μοιάζει βαρύ ή παγωμένο, παρά την απουσία του.
-
Συσφίξεις ή κράμπες, αίσθηση ότι οι μύες του μέλους συσπώνται δυνατά.
-
Αλλαγές στην ένταση, μπορεί να είναι διαρκής πόνος ή να εμφανίζεται σε κύματα που κρατούν δευτερόλεπτα ή λεπτά.
-
Συχνή παρουσία νύχτα. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν ότι ο πόνος χειροτερεύει όταν προσπαθούν να ξεκουραστούν.
Ποιοι είναι οι τύποι του πόνου μέλους φάντασμα
Η διαταραχή έχει υποτύπους που ξεχωρίζουν με βάση τον χρόνο εμφάνισης, το μοτίβο στον χρόνο, την αισθητική ποιότητα, τους εκλυτικούς παράγοντες και την εντόπιση.
Τύποι με βάση τον χρόνο εμφάνισης
-
Πρώιμος ΠΜΦ: εμφανίζεται μέσα σε ώρες ή εβδομάδες από τον ακρωτηριασμό ή τη χειρουργική αφαίρεση. Συχνά κυμαίνεται σε ένταση και επηρεάζεται από μετεγχειρητικό στρες.
-
Όψιμος ΠΜΦ: ξεκινά μετά από μήνες ή και χρόνια. Συνδέεται συχνά με αναδιοργάνωση φλοιού και «ευαισθητοποίηση» του νευρικού συστήματος.
-
Χρόνιος επίμονος ΠΜΦ: διαρκεί >3 μήνες, με σταθερό ή συχνά επανεμφανιζόμενο πόνο και λειτουργικό αντίκτυπο (ύπνος, διάθεση, κινητοποίηση).
Τύποι με βάση το μοτίβο στον χρόνο
-
Συνεχής/βασικός πόνος: σταθερό υπόστρωμα πόνου (π.χ. καυστικός).
-
Παροξυσμικός/κρίσεις πόνου: «ηλεκτρικά» τινάγματα ή μαχαιριές που έρχονται σε κύματα δευτερολέπτων / λεπτών, πάνω σε ήρεμο ή ήδη επώδυνο υπόβαθρο.
-
Κυκλικός/διαλείπων: μέρες χωρίς συμπτώματα εναλλάσσονται με περιόδους έξαρσης (συχνά μετά από κόπωση, κρύο ή στρες).
Τύποι με βάση την αισθητική ποιότητα (πώς τον περιγράφει ο ασθενής)
Συχνά συνυπάρχουν πάνω από ένας τύπος στον ασθενή.
-
Δυσαισθητικός–καυστικός πόνος: αίσθημα «καψίματος», «καυτού μετάλλου», συχνά με μυρμήγκιασμα.
-
Ηλεκτρικός πόνος: «ηλεκτροπληξία», «τινάγματα», «σουβλιές».
-
Συσφιγκτικός πόνος: νιώθει ότι οι «μύες» του απόντος μέλους συσπώνται δυνατά.
-
Αλγαισθησία ψύχους: έντονο αίσθημα παγωνιάς/πάγου στο φανταστικό άκρο.
-
Αρθραλγικός τύπος: πόνος που «μοιάζει» να προέρχεται από συγκεκριμένη φανταστική άρθρωση (π.χ. δάκτυλα, αστράγαλος) με αίσθημα δυσκαμψίας.
Τύποι με βάση τους εκλυτικούς παράγοντες
-
Αυτόματος ΠΜΦ: εμφανίζεται ξαφνικά χωρίς εμφανές ερέθισμα.
-
Εκλυόμενος ΠΜΦ από: Μηχανικά ερεθίσματα, Θερμοκρασία, Στρες/στέρηση ύπνου/συναισθηματικά ερεθίσματα
Τύποι με βάση την εντόπιση μέσα στο «φανταστικό» μέλος
-
Άπω/περιφερικός τύπος: εστιάζεται σε «δάκτυλα» ή «πέλμα/παλάμη» που δεν υπάρχουν. Είναι ο συχνότερος και διακριτός από πόνο στο κολόβωμα (τμήμα του άκρου που απομένει μετά τον ακρωτηριασμό).
-
Εγγύς/διάχυτος τύπος: ο ασθενής τοποθετεί τον πόνο πιο «ψηλά» (π.χ. «στη γάμπα» ή «στο αντιβράχιο») με διάχυτη επέκταση.
-
Εντοπισμένος σε «ειδικές ζώνες»: π.χ. «νύχι που πονά», «κόψιμο στο μικρό δάκτυλο», που επιμένει ως σταθερή αναφορά.
Πόσο συχνός είναι ο πόνος μέλους φάντασμα - επιδημιολογία
Ο πόνος μέλους φάντασμα είναι αρκετά συχνός φαινότυπος νευροπαθητικού πόνου, αλλά η ακριβής συχνότητα ποικίλλει στις μελέτες ανάλογα με τον πληθυσμό, το είδος της επέμβασης και τις μεθόδους καταγραφής.
Οι περισσότερες μεγάλες μελέτες αναφέρουν ότι 50–80% των ατόμων που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό θα εμφανίσουν ΠΜΦ κάποια στιγμή.
Σε ειδικές κατηγορίες (π.χ. βετεράνοι πολέμου, τραυματίες τροχαίων) τα ποσοστά συχνά υπερβαίνουν το 80%, πιθανώς λόγω πιο εκτεταμένων νευρικών βλαβών και ψυχολογικού στρες.
Στις χειρουργικές αφαιρέσεις μη άκρων (π.χ. μαστεκτομή) η συχνότητα είναι χαμηλότερη, αλλά παραμένει αξιοσημείωτη: 10–30% ανάλογα με το είδος και την τεχνική της επέμβασης.
Χρονική εμφάνιση
Η πλειονότητα εμφανίζει συμπτώματα μέσα στις πρώτες εβδομάδες μετά την απώλεια του μέλους.
Περίπου 10–15% μπορεί να εμφανίσει ΠΜΦ μήνες ή και χρόνια αργότερα (όψιμη έναρξη), συχνά μετά από επιβαρυντικό γεγονός (π.χ. τραυματισμό στο κολόβωμα, σοβαρό ψυχολογικό στρες, άλλη χειρουργική επέμβαση).
Διάρκεια & χρονιότητα
Σε περίπου ένα τρίτο των περιπτώσεων, ο πόνος υποχωρεί ή μειώνεται αισθητά μέσα στον πρώτο χρόνο.
Για τους υπόλοιπους, ειδικά αν ο πόνος διατηρηθεί >6 μήνες, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να εξελιχθεί σε χρόνιο ΠΜΦ που διαρκεί χρόνια ή και ισόβια, με σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ζωής.
Ο επιπολασμός του πόνου μέλους φάντασμα δεν φαίνεται να επηρεάζεται άμεσα από το φύλο όταν συγκρίνουμε άνδρες και γυναίκες που έχουν υποστεί ίδιου τύπου και αιτίας ακρωτηριασμό.
Πώς αντιμετωπίζεται ο πόνος μέλους φάντασμα
Η αντιμετώπιση του πόνου μέλους φάντασμα είναι σύνθετη και απαιτεί πολυπαραγοντική προσέγγιση, καθώς πρόκειται για κεντρικό νευροπαθητικό πόνο με πολυεπίπεδους μηχανισμούς. Ο θεραπευτικός σχεδιασμός εξατομικεύεται βάσει της παθοφυσιολογίας, της χρονιότητας, της εντόπισης και της ψυχοσωματικής κατάστασης του ασθενούς.
1. Φαρμακευτική αγωγή
Η φαρμακοθεραπεία στοχεύει στην τροποποίηση της νευρωνικής υπερδιεγερσιμότητας και της δυσλειτουργίας των κατιόντων και ανιόντων οδών πόνου. Η αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει:
-
Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης
-
Αντιεπιληπτικά (π.χ. γκαμπαπεντίνη, πρεγκαμπαλίνη, καρβαμαζεπίνη).
-
NMDA ανταγωνιστές.
-
Τοπικοί παράγοντες (π.χ. λιδοκαΐνη, καψαϊκίνη υψηλής συγκέντρωσης).
-
Οπιοειδή χρησιμοποιούνται σε ανθεκτικές περιπτώσεις, με προσοχή για μακροχρόνιες παρενέργειες και ανοχή.
2. Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις
-
Αισθητικοκινητική επανεκπαίδευση
-
Θεραπεία καθρέφτη: επαναπρογραμματίζει τη σωματοαισθητική αναπαράσταση μέσω οπτικο-κινητικής ανατροφοδότησης, μειώνοντας τη διαστρέβλωση του φλοιικού «χάρτη» του μέλους. Τη μέθοδο την αναλύουμε παρακάτω.
-
Διαβαθμισμένη Κινητική Απεικόνιση: σταδιακή εξάσκηση διανοητικής κίνησης του μέλους, που επαναφέρει την ισορροπία διεγερτικών–ανασταλτικών φλοιικών κυκλωμάτων. Τη μέθοδο την αναλύουμε παρακάτω.
-
Διέγερση νευρικού συστήματος
-
Διακρανιακή μαγνητική διέγερση (rTMS) και διακρανιακή συνεχής διέγερση (tDCS) στον πρωτογενή κινητικό ή σωματοαισθητικό φλοιό, για τροποποίηση της κεντρικής επεξεργασίας του πόνου.
-
Νωτιαία νευροδιέγερση (SCS) και περιφερική νευροδιέγερση (PNS) στο κολόβωμα ή στα σχετικά νευρικά πλέγματα, με στόχο την τροποποίηση της μεταβίβασης σημάτων πόνου.
-
Φυσικοθεραπευτικές τεχνικές
-
TENS (διαδερμικός ηλεκτρικός νευρικός ερεθισμός) σε κατάλληλες παραμέτρους, για μείωση της εκτοπικής εκφόρτισης και ενίσχυση ανασταλτικών μηχανισμών.
3. Επεμβατικές θεραπείες
-
Νευρικοί αποκλεισμοί (π.χ. περιφερικοί, συμπαθητικοί)
-
Χειρουργική αντιμετώπιση νευρωμάτων που μειώνουν την παθολογική εκφόρτιση.
-
Εμφυτεύσιμες συσκευές νευροδιέγερσης σε χρόνιες ανθεκτικές περιπτώσεις.
4. Ψυχολογικές και συμπεριφορικές παρεμβάσεις
-
Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία και εκπαίδευση στη διαχείριση πόνου μειώνουν την αντιληπτή ένταση και το συναισθηματικό φορτίο του πόνου.
-
Εκπαίδευση χαλάρωσης και βιοανάδραση για μείωση του αυτόνομου υπερδιεγερτικού τόνου.
Διαβαθμισμένη Κινητική Απεικόνιση
Η Διαβαθμισμένη Κινητική Απεικόνιση (Graded Motor Imagery – GMI) αποτελεί εξελιγμένη, πολυσταδιακή προσέγγιση στην αντιμετώπιση του πόνου μέλους φάντασμα και άλλων νευροπαθητικών πόνων, η οποία στοχεύει στην επανεκπαίδευση του φλοιού και του νωτιαίου μυελού για να μειωθεί η υπερδιέγερση και η δυσλειτουργική αναπαράσταση του μέλους.
Βασικοί Μηχανισμοί
Ο πόνος μέλους φάντασμα συνδέεται με αναδιοργάνωση του σωματοαισθητικού και κινητικού φλοιού μετά τον ακρωτηριασμό ή τη νευρική βλάβη.
Το GMI στοχεύει να διορθώσει αυτή τη φλοιική αναδιοργάνωση μέσω τριών διαδοχικών σταδίων, αυξάνοντας σταδιακά τη δυσκολία των κινητικών ή νοητικών διεργασιών:
-
Αναγνώριση πλευράς
-
Φανταστική κίνηση
-
Κίνηση με καθρέφτη
Κάθε στάδιο διεγείρει διαφορετικές περιοχές του φλοιού, με τελικό στόχο την επαναφορά φυσιολογικής αισθητικοκινητικής αλληλεπίδρασης και τη μείωση της κεντρικής υπερδιέγερσης.
1. Αναγνώριση πλευράς
Ο ασθενής βλέπει εικόνες χεριών ή ποδιών σε διάφορες θέσεις και πρέπει να αναγνωρίσει εάν είναι αριστερό ή δεξί μέλος.
Αυτή η διαδικασία ενεργοποιεί τον πρωτογενή σωματοαισθητικό φλοιό, τον προκινητικό φλοιό και περιοχές του παρεγκεφαλιδικού συστήματος, χωρίς να γίνεται πραγματική κίνηση.
Σκοπός: η φλοιική διέγερση μειώνει την υπερδιέγερση και προετοιμάζει τον εγκέφαλο για τα επόμενα στάδια.
2. Φανταστική κίνηση
Ο ασθενής «φαντάζεται» την εκτέλεση συγκεκριμένων κινήσεων με το απολεσθέν μέλος, χωρίς πραγματική μυϊκή δραστηριότητα.
Αυτό ενεργοποιεί ομοιόμορφα τις περιοχές κινητικού φλοιού, σωματοαισθητικού φλοιού και συνδεόμενες περιοχές προγραμματισμού κίνησης.
Η φανταστική κίνηση βοηθά στη μείωση των παθολογικών σημάτων πόνου που προέρχονται από την απουσία φυσικής κίνησης.
3. Κίνηση με καθρέφτη
Το τελικό στάδιο ενσωματώνει την θεραπεία καθρέφτη, όπου η οπτική ανατροφοδότηση του υγιούς μέλους δίνει την αίσθηση κίνησης του απολεσθέντος.
Η διαδικασία ενισχύει τη φλοιική αναδιοργάνωση, μειώνει την αντιληπτική ασυμφωνία μεταξύ οπτικής και αισθητικής πληροφορίας και μειώνει τη νευροπαθητική υπερδιέγερση.
Κλινικά Οφέλη
Μείωση έντασης πόνου μέλους φάντασμα, ιδιαίτερα σε ασθενείς με χρόνια και ανθεκτικά συμπτώματα.
Μείωση παροξυσμικών φαινομένων πόνου, μυϊκών κράμπων φαντάσματος και δυσαισθησίας.
Ασφαλής, μη φαρμακευτική προσέγγιση που μπορεί να εφαρμοστεί στο σπίτι με καθοδήγηση.
Με απλά λόγια, η Διαβαθμισμένη Κινητική Απεικόνιση εκπαιδεύει τον εγκέφαλο να «ξαναμάθει» το μέλος που λείπει, μέσω σταδιακής ενεργοποίησης του φλοιού και νοητικών κινήσεων, μειώνοντας τη νευροπαθητική υπερδιέγερση που προκαλεί τον πόνο μέλους φάντασμα.
Θεραπεία καθρέφτη
Η θεραπεία καθρέφτη (Mirror Therapy) αποτελεί μία από τις πλέον τεκμηριωμένες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις για τον πόνο μέλους φάντασμα και στηρίζεται σε νευρολογικούς και φλοιικούς μηχανισμούς αναδιοργάνωσης. Η θεραπεία καθρέφτη «ξεγελάει» τον εγκέφαλο ώστε να «ξαναδεί» το μέλος που λείπει και να σταματήσει να στέλνει σήματα πόνου εκεί όπου δεν υπάρχει πλέον ιστός. Παράλληλα, διορθώνει τις δυσλειτουργικές συνδέσεις στον φλοιό και τον νωτιαίο μυελό, μειώνοντας τη νευροπαθητική υπερδιέγερση που προκαλεί τον πόνο μέλους φάντασμα.
Αρχή και Μηχανισμός
Ο ασθενής τοποθετεί έναν καθρέφτη κάθετα στη μέση του σώματος, ώστε το υγιές μέλος να εμφανίζεται ως αντανάκλαση του απολεσθέντος ή ακρωτηριασμένου μέλους.
Όταν κινεί το υγιές μέλος μπροστά στον καθρέφτη, το οπτικό σύστημα «βλέπει» το απολεσθέν μέλος να κινείται φυσιολογικά.
Ο καθρέφτης δημιουργεί μια οπτική ψευδαίσθηση στον εγκέφαλο, κάνοντάς τον να πιστεύει ότι το ακρωτηριασμένο ή παραλυμένο μέλος κινείται κανονικά.
Αυτή η ψευδαίσθηση μπορεί να ενεργοποιήσει τους νευρώνες, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την αντίληψη και την εκτέλεση κινήσεων. Έτσι μειώνεται η αντικατοπτρική υπερδιεγερσιμότητα που υπάρχει στον φλοιό μετά τον ακρωτηριασμό. Επανακαθορίζεται η σύνδεση ανάμεσα στο φλοιό και τον νωτιαίο μυελό, περιορίζοντας την παραγωγή αυθόρμητων και λανθασμένων σημάτων πόνου. Παράλληλα διεγείρονται οι κατιούσες ανασταλτικές οδοί μέσω φυσιολογικής αισθητικο-κινητικής ανατροφοδότησης, με αποτέλεσμα τη μείωση της κεντρικής ευαισθητοποίησης.
Κλινική Αποτελεσματικότητα
Μελέτες και τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει μείωση έντασης πόνου μέχρι και 40–60% σε πολλούς ασθενείς.
Περιορισμοί
Δεν αντικαθιστά πλήρως τις φαρμακευτικές θεραπείες σε περιπτώσεις έντονου χρόνιου πόνου ή υψηλής νευρωνικής υπερδιέγερσης.
Συμπερασματικά
Τόσο η απώλεια ενός μέλους όσο και η μετέπειτα διαταραχή του πόνου φάντασμα είναι μία βαθιά επώδυνη και ψυχολογικά επιβαρυντική κατάσταση για τον πάσχοντα.
Ωστόσο, με στοχευμένες παρεμβάσεις, μπορούμε να επαναπρογραμματίσουμε τη φλοιική και νωτιαία επεξεργασία, μειώνοντας τον πόνο που νιώθει ο ασθενής.
Με σωστή, πολυδιάστατη προσέγγιση, πολλοί ασθενείς βιώνουν σημαντική μείωση του πόνου φάντασμα μέσα σε εβδομάδες έως μήνες.
Το μήνυμα είναι ελπιδοφόρο. Με τις κατάλληλες παρεμβάσεις και τη συνεχή υποστήριξη, ο ασθενής μπορεί να ανακουφιστεί και να έχει μία καλύτερη ποιότητα ζωής.
